Written by cultural.

Վ. ՇԵՔՍՊԻՐԻ «ԿՈՐԻՈԼԱՆԸ» ՀՐԱՉՅԱ ՂԱՓԼԱՆՅԱՆԻ ԲԵՄԱԴՐՈՒԹՅԱՄԲ

    20-րդ դա­րի 60-ա­կան­ներ: Հե­տա­դարձ հա­յաց­քի ժա­մա­նակ­ներ: Ս­պա­սում­ներ ու ո­րո­նում­ներ, դե­պի մար­դը ձգտող ժա­մա­նակ­ներ: Ազ­գա­յին թատ­րոն, ո­րը սկսում է բա­բա­խել սա­րո­յա­նա­կան հայ­րե­նա­սի­րա­կան զար­կե­րով, ժպտալ Ֆի­լի­պո­յի ի­րո­նիկ ու Օտ­յա­նի խայ­թող ժպի­տով, մռայլ­վել Միլ­լե­րի ու փայ­լել սևիլ­յան աստ­ղի պես: Դա­րաշր­ջան, ո­րը թա­տե­րա­կան աշ­խար­հում ճա­նաչ­վեց որ­պես ռե­ժի­սո­րի «իշ­խա­նութ­յան» ժա­մա­նա­կաշրջան: Ա­հա այս տա­րի­նե­րին մեր թատ­րո­նի ա­վագ սերն­դի ռե­ժի­սոր­նե­րին` Ա. Բուր­ջալ­յա­նին, Լ. Քա­լան­թա­րին, Ա. Գու­լակ­յա­նին, Վ. Ա­ճեմ­յա­նին, փո­խա­րի­նե­լու ե­կան նոր ա­նուն­ներ` Զ. Տա­տինց­յան, Գ. Մկրտչ­յան, Հ­ր. Ղափ­լան­յան և­ այլք: Սերն­դա­փո­խութ­յուն, որն իր հետ բե­րեց գե­ղա­գի­տա­կան մեկ այլ մտա­ծո­ղութ­յուն, կյան­քին նա­յե­լու մի հա­յացք:
    Նո­րե­րը աշ­խա­տում են Խորհր­դա­յին Հա­յաս­տա­նի նույն թատ­րոն­նե­րում, սա­կայն տար­վում են ար­տա­սահ­ման­յան դրա­մա­տուր­գիա­յով՝ չմո­ռա­նա­լով ազ­գա­յին պիես­նե­րի նո­րո­վի բե­մադ­րութ­յուն­նե­րի մա­սին: Ա­վե­լի ուշ կար­ևոր­վում է նաև արևմ­տա­հայ դրա­մա­տուր­գիան: Եվ, ա­հա, այս շրջա­նում իր հստակ ռե­ժի­սո­րա­կան ձե­ռագ­րով, թա­տե­րա­կան ակ­տիվ ու հա­մար­ձակ գոր­ծու­նեութ­յամբ ա­ռանձ­նա­նում է Հ­րաչ­յա Ղափ­լան­յա­նը:
    Բա­վա­կան հզոր ու հա­գե­ցած է ե­ղել Հր. Ղափ­լան­յա­նի ան­ցած մաս­նա­գի­տա­կան ու­ղին, ո­րը սկիզբ է ա­ռել ե­րի­տա­սարդ տա­րի­քից՝­ նախ որ­պես դե­րա­սան, այ­նու­հետև ռե­ժի­սոր, իսկ ա­վե­լի ուշ տա­ղան­դա­շատ դե­րա­սա­նին տես­նում ենք որ­պես Մայր թատ­րո­նի գե­ղար­վես­տա­կան ղե­կա­վար, Ալ. Ս­պեն­դիար­յա­նի ան­վան օ­պե­րա­յի և բա­լե­տի ազ­գա­յին ա­կա­դե­միա­կան թատ­րո­նի գլխա­վոր ռե­ժի­սոր, Հա­յաս­տա­նի թա­տե­րա­կան գոր­ծիչ­նե­րի միութ­յան նա­խա­գահ, ա­պա նաև` յու­րա­հա­տուկ գե­ղա­գի­տութ­յամբ ներ­կա­յա­ցող թատ­րո­նի հիմ­նա­դիր:
    Հր. Ղափ­լան­յանն աշ­խա­տել է մասշ­տա­բա­յին բե­մե­րում, բայց և­ ա­սես զգա­ցել է կա­մե­րա­յին բե­մա­կան մի­ջա­վայ­րի պա­հանջ: Թ­վում է՝ մար­դուն ա­ռա­վել մո­տե­նա­լու, ար­վես­տը մար­դուն ա­ռա­վել մոտ դի­տար­կե­լու, հե­րոս­նե­րի հույ­զերն ա­ռա­վել ակն­հայտ ի ցույց դնե­լու, մտեր­միկ զրույ­ցի մղում է ու­նե­ցել ռե­ժի­սո­րը: Դա իր հեր­թին են­թադ­րել է նոր խա­ղաոճ ու բո­լո­րո­վին այլ բե­մադ­րա­կան կա­ռույց­ներ և հա­յե­ցա­կար­գա­յին լու­ծում­ներ, ո­րոնք ի­րա­կա­նա­ցել են ա­ռանց պա­թե­տիկ տար­րե­րի, հե­րո­սա­կան բարձ­րա­գոչ նո­տա­նե­րին փո­խա­րի­նե­լու ե­կած հո­գե­բա­նա­կան, մար­դու նե­րաշ­խարհ ներ­կա­յաց­նող գոր­ծո­ղութ­յուն­նե­րով, եր­բեմն չաս­ված խոս­քե­րով, ան­հա­տա­պաշ­տա­կան մտա­ծո­ղութ­յան վե­րա­ցու­մով` մտահ­ղա­ցու­մից բխող, ներ­դաշն դե­րա­սա­նախմ­բի ընտ­րութ­յան մի­ջո­ցով: Այդ ա­մե­նը մղել է Հր. Ղափ­լան­յա­նին բա­ցե­լու թա­տե­րա­կան ստու­դիա, ո­րը մեկ տաս­նամ­յակ հե­տո ար­դեն վե­րած­վել էիր ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան ու­րույն կազմ ու խա­ղա­ցան­կ ու­նե­ցող թատ­րո­նի, դար­ձել թա­տե­րա­կան մի նոր սերն­դի ո­րո­նում­նե­րի վայր:
    Այ­սօր, երբ «սպա­սում» հաս­կա­ցութ­յու­նը կար­ծես թե վե­րաց­ման եզ­րին է, երբ դա­րը կա­րե­լի է ան­վա­նել «­Կարճ հա­ղոր­դագ­րութ­յուն­նե­րի դար»1, իսկ ժա­մա­նակն էլ ա­վա­զի պես տար­բե­րակ՝ սո­րուն է և նեն­գո­րեն շշնջում է` շտա­պի´ր, երբ կյան­քի դի­նա­միկ ըն­թաց­քը միայն ու միայն հրա­մա­յա­կան է, մար­դը բո­լո­րո­վին այլ պա­հանջ­ներ ու­նի: Սա­կայն այս ան­հան­գիստ դա­րի հան­դի­սա­տե­սը բազ­միցս գամ­վում է հե­ռուս­տա­ցույ­ցի էկ­րա­նին` դի­տե­լու ղափ­լան­յա­նա­կան «­Կո­րիո­լա­նը», ո­րը ստեղծ­վել է 1978-ին: Մի՞­թե նույնն է հան­դի­սա­տե­սը, բնա­կա­նա­բար` ոչ, պար­զա­պես հզոր ար­վես­տա­գե­տին բնո­րոշ կան­խազ­գա­ցու­մը ժա­մա­նակ­նե­րի մի­ջով ա­սես որ­սա­ցել է եր­կու դա­րե­րի սահ­մա­նագ­ծին հայտն­ված մար­դու հե­տաքրք­րութ­յուն­նե­րը: Այդ է վկա­յում նաև ներ­կա­յաց­ման տե­սագ­րութ­յան՝ Հա­յաս­տա­նի հան­րա­յին հե­ռուս­տաա­լի­քով բա­վա­կան հա­ճա­խա­կի ցու­ցադ­րու­մը: Ն­կա­տե­լի է, որ ժա­մա­նա­կի խոր զգա­ցո­ղութ­յու­նը, անդ­րա­դար­ձը հա­վեր­ժա­կան թե­մա­նե­րին, դե­րա­սա­նա­կան կեր­պա­վո­րում­նե­րը խոր­քից բա­ցա­հայ­տե­լու կա­րո­ղութ­յու­նը, զանգ­վա­ծա­յին տե­սա­րան­ներ կա­ռու­ցե­լու կազ­մա­կերպ­չա­կան ձիր­քը մե­ծա­պես օգ­նել են Հր. Ղափ­լան­յա­նին՝ գտնե­լու բե­մադ­րութ­յուն­նե­րի հա­վերժ ար­դիա­կան լի­նե­լու բա­նա­լին: Իր կես­դար­յա կեն­սագ­րութ­յու­նը ետ­ևում թո­ղած Մայր թատ­րո­նը պա­տա­հա­կան չէ, որ նա­խա­ձեռ­նում է Վ. Շեքս­պի­րի «­Կո­րիո­լա­նի» բե­մադ­րութ­յու­նը: Հայ­րե­նա­սի­րա­կան մղում, զգաց­մունք­նե­րի մաք­րութ­յուն, խռովք էր պետք այդ օ­րե­րի հան­դի­սա­տե­սին, ինչ­պես նաև կա­յու­նութ­յուն, սե­փա­կան ար­ժա­նա­պատ­վութ­յան զգաց­ման գի­տակ­ցութ­յուն: Ու Մար­ցիո­սը հենց այդ տե­սակն էր: Կար­ծես Հր. Ղափ­լան­յա­նը բա­ցում է վճռա­կա­նութ­յան ու սկզբուն­քայ­նութ­յան խա­ղաթղ­թեր, պատ­րաս­տում դե­պի ան­կա­խութ­յուն գնա­ցող հան­դի­սա­տես: Նա ան­հույս չի թող­նում ժո­ղովր­դին, այլ Մար­ցիո­սի ան­մե­ղութ­յան գի­տակ­ցու­մից ծնված «մե­ղա­յա­կա­նի» տե­սա­րա­նով գտնում է ժո­ղովր­դի փրկութ­յան ել­քը: Զ­գաց­մուն­քով ա­ռատ ու բա­վա­կան զուսպ կազ­մա­կերպ­ված այս տե­սա­րա­նում ամ­բո­խը խեղ­ճա­ցած ծնկի է գա­լիս, ձեռ­քե­րը պար­զում վեր ու ա­ղա­ղա­կում. «­Թող աստ­ված­նե­րը փրկեն մեր մե­ղա­վոր հո­գի­նե­րը»: Ս­րա մի­ջո­ցով ռե­ժի­սո­րը օգ­նում է իր հան­դի­սա­տե­սին ա­զատ­վե­լու դի­մազր­կութ­յու­նից:
    Հր. Ղափ­լան­յա­նը Խո­րեն Աբ­րա­համ­յան-­Կո­րիո­լա­նին բեմ է բե­րում սպի­տակ բա­լա­խո­նով: Մ­թութ­յան մեջ այդ սպի­տա­կութ­յու­նը ակ­նա­ծանք և հար­գանք է ներշն­չում վեր­ջի­նիս հան­դեպ: Ժո­ղո­վուր­դը կա­տու տե­սած մկան ­պես թաքն­վում է բե­մի մութ անկ­յուն­նե­րում: Դե­րա­սա­նը (Խ. Աբ­րա­համ­յան) աշ­խա­տում է հստակ ու ա­սես հաշ­վարկ­ված շար­ժում­նե­րով: Բե­մում նրա լուռ պտույ­տը բա­վա­կան ին­ֆոր­մա­ցիա է փո­խան­ցում կեր­պա­րի մա­սին: Ակն­հայտ է, որ ներս մտնողն իր դիրքն ու հե­ղի­նա­կութ­յու­նը գի­տակ­ցող մեկն է: Ա­ռա­ջին խոս­քը «շներն» է, որն էլ բա­նա­լի է դառ­նում կեր­պա­րը բա­ցա­հայ­տե­լու հա­մար: Նա հիաց­նում է իր մա­քուր, ան­զուսպ ու փո­թոր­կուն, ներ­քին խռով­քով լե­ցուն էութ­յամբ: Երբ հայ­տա­րար­վում է վոլ­շե­րի հար­ձա­կու­մը, վեր­ջինս միայն ու­րախ է, որ ծա­ռա­յե­լու է իր հայ­րե­նի­քին: Այս տե­սա­րա­նում ռե­ժի­սո­րը ցույց է տա­լիս, որ Կո­րիո­լա­նը հե­րոս է, ով բուռն ու յու­րո­վի է սի­րում իր հայ­րե­նի­քը, իր ան­ձից ա­ռա­վել դա­սում, և հենց այս­տե­ղից է, որ ծնունդ է առ­նում հպարտ մար­դու ող­բեր­գութ­յու­նը` բախ­վե­լով հա­սա­րա­կութ­յան հեղ­հե­ղուկ ստրկամ­տութ­յա­նը:
     Երկ­րորդ ան­գամ ռե­ժի­սորն իր գլխա­վոր հե­րո­սին բեմ է բե­րում հաղ­թա­կան շե­փոր­նե­րի հնչյուն­նե­րի ներ­քո. Կո­րիո­լանն ար­յու­նոտ ճա­կա­տով է, ամ­բող­ջո­վին մար­տա­կան կեց­ված­քով: Բաղ­նի­քի տե­սա­րա­նում ռե­ժի­սո­րը Կո­րիո­լա­նի փա­ռա­բա­նութ­յունն է ա­նում նրա զի­նա­կից ըն­կեր­նե­րի մի­ջո­ցով: Այս­տեղ էլ ա­սես մի տե­սակ մկրտութ­յուն հի­շեց­նող ա­րա­րո­ղա­կարգ է, որ­տեղ զո­րա­վա­րը, ի պա­տիվ իր սխրա­լից հաղ­թա­նա­կի, կնքվում է «­Կո­րիո­լան» ա­նու­նով, թեև «փառք» վան­կար­կող բե­րան­նե­րը լռեց­նում է վե­հո­րեն: Ճոխ ա­վա­րից հրա­ժար­ման տե­սա­րա­նում, երբ նա, նեղսր­տած ու մռնչա­լով, դժգոհ գա­լար­վե­լով աս­տի­ճան­նե­րի վրա, հրա­ժար­վում է ա­վա­րից, Ղափ­լան­յա­նը շեշ­տում է Կո­րիո­լան-Խ. Աբ­րա­համ­յա­նի ան­շա­հախն­դիր ո­գին: Բե­մադ­րի­չը ո­րո­շա­կի խնդիր­նե­րով զբա­ղեց­րել է ներ­կա­նե­րին: Ա­ռա­ջին պլա­նում ըն­թա­ցող գոր­ծո­ղութ­յու­նից բա­ցի` նա գոր­ծո­ղութ­յան մեջ է ներգ­րա­վել նաև մնաց­յալ զի­նա­կից ըն­կեր­նե­րին, ո­րոնք, սրբիչ­նե­րով փա­թաթ­ված, թո­թա­փում են մար­տի փո­շին ու ար­բե­նում գե­ղե­ցիկ օ­րիորդ­նե­րի մա­տու­ցած գի­նով: Ընդ­հա­նուր մի հանգս­տութ­յուն է իջ­նում, ո­րի մեջ առն­ված են ա­սես գի­նու և կաշ­վե հա­գուստ­նե­րի բույ­րը, թրե­րի զնգոց­ներն ու թմբուկ զար­կող տղա­նե­րի քայ­լե­րի ու թմբու­կի ձայ­նե­րը:
    Հր. Ղափ­լան­յա­նի կող­մից կար­ևոր­վում է ևս մեկ ի­րա­դար­ձութ­յուն, որ­տեղ իր գլխա­վոր հե­րո­սին բա­ցա­հայ­տե­լու մեծ հնա­րա­վո­րութ­յուն է տրվում` Ագ­րի­պա­յի (Մ. Մա­նուկ­յան) և մոր (Լ. Հով­հան­նիս­յան) կող­մից ժո­ղովր­դի առջև Կո­րիո­լա­նին շո­ղո­քոր­թութ­յան դրդե­լու տե­սա­րան­նե­րը: Այդ պա­հին Մար­ցիո­սը դի­վա­դա­դար ե­ղած բղա­վում է, վան­դա­կում փակ­ված վագ­րի նմա­ն այս ու այն կողմ նետ­վում, գո­ռում՝ ստ­րուկ­նե՛ր, շնե՛ր, հեգ­նան­քով ու ձաղ­կող տո­նով ձայ­նե­րի առև­տուր է ա­նում, գռեհ­կութ­յան հաս­նող ծաղ­րով նվաս­տաց­նե­լով ամ­բո­խին՝ ցույց է տա­լիս իր վե­րա­բեր­մուն­քը նրանց հան­դեպ: Երբ տրի­բու­նը հրա­պա­րա­կում է Հ­ռո­մից վտար­ման դա­տավ­ճի­ռը, բե­մա­ռաջ­քում գտնվող Մար­ցիո­սը կար­ծես ծակծկ­վում է մա­հա­բեր նե­տե­րից, և հա­նդի­սա­տե­սը տես­նում է ա­հեղ զին­վո­րի աչ­քե­րից հո­սող ար­տա­սու­քը: Հա­ջոր­դող տե­սա­րա­նում ոռ­նա­ցող ամ­բոխն է ու լուռ հե­կե­կա­ցող Մար­ցիո­սը: Ա­ռա­ջին գոր­ծո­ղութ­յու­նը ա­վարտ­վում է մի քա­նի փո­թոր­կուն տե­սա­րան­նե­րով, որ­տեղ իր սի­րե­լի հայ­րե­նի­քից վի­րա­վոր­ված զին­վո­րը միայ­նակ է ու դառ­նութ­յամբ լի խոս­քեր է նե­տում պա­րիսպ­ներն ի վեր: Դե­րա­սա­նը մե­նա­խո­սութ­յու­նը ներ­կա­յաց­նում է՝ ներդ­նե­լով իր ողջ է­ներ­գիան, հուզ­մուն­քով ու հա­մո­զիչ վրդով­մուն­քով: Բե­մի խա­վա­րը կուլ է տա­լիս իր հե­ռա­նալն ա­ղա­ղա­կող հե­րո­սին, ե­րաժշ­տութ­յու­նը (ե­րաժշ.` Տիգ­րան Ման­սուր­յա­նի) մռայլ ու փո­թոր­կուն ա­կորդ­նե­րով ու­ղեկ­ցում է նրան: Ռե­ժի­սո­րա­կան այ­պի­սի լու­ծու­մը բա­վա­կան հու­զիչ է ու վե­հաց­նող: Ա­վար­տա­կան տե­սա­րա­նում մեջ­քով պա­րիսպ­նե­րին հեն­ված հե­րոսն է, ո­րը մի պահ ընկճ­ված խո­նարհ­վում է, ա­պա կտրուկ շտկվում` դեմ­քին վճռա­կան, բայց դա­ռը ար­տա­հայ­տութ­յուն: Հր. Ղափ­լան­յա­նը ցույց է տա­լիս մի պահ տևող վհա­տութ­յու­նը ցրող նոր սկզբի ո­րո­շում` հայ­րե­նի­քին դեմ ել­նող զին­վո­րի ո­րո­շում:
    Երկ­րորդ գոր­ծո­ղութ­յան ըն­թաց­քում շեքս­պիր­յան այս դառ­նա­ցած հե­րո­սին մենք տես­նում ենք ճամ­փոր­դա­կան թիկ­նո­ցով ու ցու­պը ձեռ­քին, նրա մեկ այլ հե­րո­սի` Տի­մո­նի պես փի­լի­սո­փա­յա­կան խո­հե­րով տար­ված, կյան­քի հար­ված­նե­րից ու մարդ­կա­յին ստրկա­կան մտա­ծո­ղութ­յու­նից շփո­թա­հար: Այ­նո­ւա­մե­նայ­նիվ, դե­րա­սա­նը ցույց է տա­լիս նաև հե­րո­սի վա­րա­նու­մը: Նա թիկ­նո­ցի ա­սես խեղ­դող կա­պե­րը նյար­դայ­նա­ցած այս ու այն կողմ է տա­նում, մտո­րում ու ո­րո­շում ներս մտնել վոլ­շե­րի դար­պաս­նե­րից: Հո­գե­ցունց տե­սա­րան­ներ են Հ­ռո­մը հիմ­նա­հա­տակ ա­վե­րե­լու պատ­րաստ զո­րա­վար Մար­ցիու­սի ու նրա մոր, զա­վա­կի ու կնոջ հան­դիպ­ման տե­սա­րան­նե­րը: Ռե­ժի­սո­րը տե­սա­րա­նը լու­ծել է եր­կու գույ­նե­րի մեջ` կար­միր և սև: Կար­միր թիկ­նո­ցա­վոր կա­նանց հոս­քը տար­բեր անկ­յուն­նե­րից մ­ռայլ հնչյուն­նե­րի ներ­քո հոր­դում է դե­պի Կո­րիո­լա­նը: Թ­ևա­ծում է մի մռայլ շունչ, գեր­լար­ված սպա­սում, ըն­թաց­քում ստեպ-ստեպ լսվում են թմբու­կի նուրբ հար­ված­ներ: Բե­մը կի­սամ­թի մեջ է, Մար­ցիո­սը և շր­ջա­պա­տը նույն­պես սևա­կիր են. այս­տեղ ակն­հայտ է Հր. Ղափ­լան­յա­նի մե­տա­ֆո­րա­յին մտա­ծո­ղութ­յու­նը, հան­դի­սա­տե­սի հետ մեկ այլ լեզ­վով շփվե­լու ցան­կութ­յու­նը: Կա­տա­ղի տա­րեր­քով են հոր­դում Աբ­րա­համ­յան-­Կո­րիո­լա­նի զգաց­մունք­նե­րը, նրա՝ ակ­նա­կա­պիճ­նե­րից դուրս թռչող աչ­քե­րը, ձեռ­քե­րով հի­շո­ղութ­յան ձայ­նե­րի առջև ա­մուր փակ­ված ա­կանջ­նե­րը ի ցույց են դնում զա­վա­կի, հոր, հայ­րե­նա­սի­րա­կան զգաց­մունք­նե­րի կա­տա­ղի պայ­քա­րը: Այս հե­րոսն ան­կան­խա­տե­սե­լի է հան­դի­սա­տե­սի հա­մար: Հան­դի­սա­տե­սը մեկ զար­մա­նում է, մեկ վա­խե­նում, մեկ հիա­նում, մեկ ընկճ­վում, մի խոս­քով` ապ­րում Կո­րիո­լա­նով:
    Բե­ման­կար­չա­կան լու­ծու­մը (նկա­րիչ` Ե. Սոֆ­րո­նով) ներ­կա­յա­նում է հսկա շար­ժա­կան պա­րիսպ­նե­րի առ­կա­յութ­յամբ: Դ­րանք միշտ բե­մում են ու համր վկա ծա­վալ­վող գոր­ծո­ղութ­յուն­նե­րի: Դ­րանց բազ­մա­ֆունկ­ցիո­նալ կի­րա­ռու­մից էլ ստեղծ­վում են գոր­ծո­ղութ­յան տար­բեր վայ­րեր: Բա­վա­կան է միայն խո­սել պա­րիսպ­նե­րի գա­գա­թը գրո­հող ամ­բո­խի տե­սա­րա­նի մա­սին, և մենք վստա­հո­րեն կա­րող ենք փաս­տել ռե­ժի­սո­րա­կան ճա­շա­կը, զուսպ ու պարզ աշ­խա­տե­լաո­ճը: Զ­գաց­վում է, որ ռե­ժի­սո­րը մե­ծա­գույն սի­րով ու ման­րակր­կիտ աշ­խա­տել է­ մաս­սա­յա­կան տե­սա­րան­նե­րի վրա: Ամ­բո­խի յու­րա­քանչ­յուր ան­դամ ու­նի իր հստակ նպա­տա­կա­յին գոր­ծո­ղութ­յու­նը և կար­ևոր­վում է յու­րո­վի: Սա­կայն խնամ­քով են լուծ­ված նաև այն տե­սա­րան­նե­րը, որ­տեղ ամ­բո­խը գոր­ծում է միա­հա­մուռ, օ­րի­նակ՝ վտան­գի մա­սին լսե­լիս միա­հա­մուռ ծնկի է գա­լիս և գ­թութ­յուն ա­ղեր­սում, ան­գամ ոռ­նա­լու անհ­րա­ժեշ­տութ­յան դեպ­քում ոռ­նում միայն ի­րեն պա­տիվ բե­րող կեր­պով:
     Ե­թե անդ­րա­դառ­նանք Հր. Ղափ­լան­յա­նի շեքս­պիր­յան նա­խորդ բե­մադ­րութ­յուն­նե­րին` «Օ­թել­լո­յին», «­Ռի­չարդ ΙΙΙ»-ին, ա­պա կա­րե­լի է կենտ­րո­նա­նալ ռե­ժի­սո­րա­կան մի հիմ­նա­կան յու­րա­հատ­կութ­յան վրա: Ինչ­պես փաս­տում են ժա­մա­նա­կի ան­վա­նի թա­տե­րա­գետ­նե­րը, Հր. Ղափ­լան­յա­նը, գլխա­վոր շեքս­պիր­յան հե­րոս­նե­րից բա­ցի, բեմ էր բե­րել ան­ձինք, որ ա­սես նրանց երկ­վութ­յունն են հի­շեց­նում: Օ­թել­լո­յի (Խ. Աբ­րա­համ­յան) դեպ­քում դա սևա­մորթ ծե­րու­նի է (Հ. Հայ­րա­պետ­յան), որն ու­ղեկ­ցում է վե­րջի­նիս և­ ա­սես փոր­ձում իր վրա կրել օ­թել­լո­յա­կան ջինջ պար­զութ­յու­նը, կի­սել նրա բո­լոր մտա­վա­խութ­յուն­նե­րը: Ռի­չար­դի դեպ­քում բե­մում իր ներ­կա­յութ­յունն է ա­պա­հո­վել «­Վախ» կոչ­վող կեր­պա­րը (Ռ. Ու­նան­յան), ով ե­կել է մատ­նե­լու Ռի­չար­դի ներ­քին ապ­րում­նե­րը, սաս­տիկ միայ­նութ­յան­գի­տակ­ցութ­յու­նից ծնված վա­խը, սար­սա­փը: Այս «փի­լի­սո­փա­յա­կան» համր հե­րոս­նե­րը գոր­ծել են բա­վա­կան ակ­տիվ, ներ­կա են ե­ղել գրե­թե բո­լոր կուլ­մի­նա­ցիոն տե­սա­րան­նե­րում, դար­ձել են բե­մա­կան ի­րո­ղութ­յուն­նե­րի մի ինք­նա­տիպ վկա:   
    Կա­րե­լի է ա­սել, որ Հր. Ղափ­լան­յա­նի շեքս­պի­րա­կան մտա­ծո­ղութ­յու­նը մե­տա­ֆո­րա­յին է (այ­լա­բա­նա­կան կեր­պար­ներ, բե­մա­հար­դա­րանք): Ըն­թեր­ցե­լով այդ տա­րի­նե­րի տար­բեր թա­տե­րա­գետ­նե­րի թա­տե­րա­խո­սա­կան­նե­րը, զննե­լով լու­սան­կար­նե­րը՝ մենք տես­նում ենք, որ բե­մադ­րի­չը հա­րել է կա­ռու­ցո­ղա­կան լու­ծում­նե­րի: «Օ­թել­լո­յի» դեպ­քում դրանք զան­գերն են, «Ռի­չար­դի» դեպ­քում` գա­հը, ո­րը փո­խա­կերպ­վում է կա­ռափ­նա­րա­նի, և պաս­տա­ռը, ո­րը կի­րառ­վել է տար­բեր գոր­ծա­ռույթ­նե­րով` մի դեպ­քում որ­պես սպան­վա­ծի հա­մար ծած­կոց, մեկ այլ դեպ­քում` զո­հի հա­մար ցանց, մի եր­րորդ դեպ­քում` ար­նա­ներկ սփռոց:
    Հ­րաչ­յա Ղափ­լան­յան ռե­ժի­սո­րը բեմ է բե­րում միայն այն, ին­չը խիստ անհ­րա­ժեշտ է, կի­րա­ռե­լի ու նպա­տա­կա­յին: Ն­րա նա­խա­սի­րութ­յուն­նե­րը շրջա­նակ­վում են կա­ռու­ցո­ղա­կան դե­կոր­նե­րով, զուսպ կա­հա­վոր­ված բե­մով, դե­րա­սա­նախմ­բի ու կո­րի­ֆեյ դե­րա­սա­նի հա­մա­հունչ խա­ղով:
Ռուզաննա Առաքելյան
-------------------------------
1 Մուրադյան Դ., Կարճ հաղորդագրությունների դար,  www.cultural.am.   
  • Created on .
  • Hits: 3563

Կայքը գործում է ՀՀ մշակույթի նախարարության աջակցությամբ։

© 2012 Cultural.am. Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են ՀՀ օրենսդրությամբ: Կայքի հրապարակումների մասնակի կամ ամբողջական օգտագործման ժամանակ հղումը կայքին պարտադիր է: