«Երբեմն արժեքների համար պայքարում են մարդիկ, որոնք դրա կրողը չեն». Դավիթ Սամվելյան
Օրերս լույս տեսավ գրող Դավիթ Սամվելյանի «Հայելապատում» գիրքը, որտեղ գրողը բարձրացրել է գուցե բոլոր ժամանակների ամենակարևոր ու բոլորիս հուզող հարցը՝ ո՞վ եմ ես։ Ի վերջո, ամենքս չի ու ամեն օր չի, որ պատրաստ ենք ինքներս մեզ հետ անկեղծանալ ու ինքնախոստովանություն անել: «Հայելապատումը» Դավիթի յոթերորդ գիրքն է:
Դավիթ, նախ շնորհավորում եմ ևս մեկ աշխատանք ավարտին հասցնելու կապակցությամբ։ Կցանկանայի մեր հարցազրույցը սկսել հենց այս գործից. ի՞նչ է արտացոլում «Հայելապատում»-ը։
Վիպակը, ինչպես անունն է հուշում, մարդու ինքնահայեցման մասին է։ Ստեղծագործության հերոսը, սակայն, ոչ թե հենց սկզբից խոհականորեն իր ներսն է նայում, հանդարտաբար ճանաչում ինքն իրեն, այլ ասես պեղում է սեփական հոգին, մարտնչում ինքն իր և աշխարհի դեմ։ Ի վերջո, փախչելով շրջապատից, ընտանիքից, երկրից՝ նա շտապում է դեպի բաղձալի ազատությունը։ Շուտով, սակայն, ամեն բան գլխիվայր շրջվում է․ հայելին աղավաղում էր պատկերը։ Վիպակի հիմնական գաղափարներից են պատրանքն ու իրականությունը, հատուցումն ու ձեռքբերումը, ազգային, մշակութային տարրերի տարբերությունները:
Փաստորեն, սա գիրք է ինքնճանաչման մասին։ Ինքդ քեզ որքանո՞վ ես հասցրել ճանաչել։
Սա գիրք է նախ այն մասին, որ հերոսը կարոտում է իր մանկությունը, փորձում է ինչ-որ կերպ ինչ-որ բաներ վերադարձնել, կամ՝ ինչ-որ բաների վերադառնալ: Թերևս, բոլորս էլ, որքան հասակ ենք առնում, այնքան հաճախ ենք երազում այն հնարավորության մասին, որը մեզ կվերադարձներ դեպի անհոգ մանկություն:
Հենց մանկությա՞ն Դավիթն է քեզ առավել հոգեհարազատ։
(Ժպտում է, հեղ.) Ամեն տարիքում փորձում եմ համերաշխ լինել ինքս ինձ հետ: Փորձում եմ, ու հետո գալիս է աշխարհի հետ անհաշտ լինելու արգելքի հաղթահարման փորձը, որը չի ստացվում և, հավանաբար, լավ է, որ չի ստացվում... Այնպես որ, ոչ թե ինչ-որ փուլ եմ համարում հոգեհարազատ, այլ հոգեհարազատ բաներ կամ մարդկանց եմ ձգտում գտնել ամեն փուլում: Ես ինձ չեմ էլ ճանաչել մինչև վերջ. երևի թե լավն էլ այդ է. միշտ պիտի անակնկալի գաս ու զարմացնես առաջին հերթին ինքդ քեզ:
Աստվածաբան ես, դասավանդել ես Սևանի Վազգենյան հոգևոր դպրանոցում։ Որքանո՞վ է հավատքը արտացոլվում քո ստեղծագործություններում:
Այնքանով, որքանով օգտակար կլինի ընթերցողին՝ իր կյանքը վերարժևորելու և մարդկանց հանդեպ իր վերաբերմունքը վերանայելու հարցում: Այո, կան պատմվածքներ կամ բանաստեղծություններ, որտեղ սյուժեի հիմքը կրոնական կարող է դիտարկվել, բայց… Պատվիրան է, չէ՞. ‹‹Աստծո անունը զուր տեղը մի տուր››: Իմ հերոսները կատարյալ, աստվածապաշտ կամ միայն հոգևոր կյանքով ապրող մարդիկ չեն եղել երբեք, ես հարցին միշտ հակառակ կողմից եմ մոտեցել:
Ինչպիսի՞ն պիտի լինի միջավայրդ, որ կարողանաս մտքերիդ ազատություն տալ:
Տարբեր: Երբեմն կապ չունի, թե միտքը երբ ու որտեղ վրա կհասնի։ Բայց մի բան միանշանակ է՝ ներքին լռություն է պետք, որպեսզի կարողանամ լսել այդ մտքերը:
Ինչի՞ մասին երբեք չես գրի:
Չգիտեմ, ես գրում եմ նրա մասին, ինչը, կամ՝ ինչի պակասը կամ խեղաթյուրումը այդ պահին համարում եմ կարևոր: Ամեն ինչի մասին էլ կարելի է գրել, այլ հարց է, թե գիրդ ինչ-որ բան գովերգելո՞ւ, թե՞ զուտ ցույց տալու կամ դրանից խուսափելու համար է:
Գուցե հարցիս հասցեատերն ընթերցողն է, և ոչ թե դու, բայց, այնուամենայնիվ, ըստ քեզ՝ կա՞ քո ձեռագիրը բնորոշող ինչ-որ առանձնահատկություն, ինչի շնորհիվ ընթերցողը կարող է գիրքդ վերցնել ու առանց անունդ կարդալու՝ կռահել հեղինակին:
Շատ ճիշտ նկատեցիր՝ հարցի հասցեատերը ես չեմ, դրան ավելի լավ կկարողանա պատասխանել ընթերցողը (ժպտում է, հեղ.)։ Ես չգիտեմ, անկեղծ: Մի բան միայն գիտեմ՝ ինձ համար գրական ստեղծագործությունը՝ լինի երեք տող կամ մի ամբողջ վիպակ, պետք է լինի պատկեր հաղորդող ու երաժշտության պես ունենա սկիզբ, կուլմինացիա և հանգուցալուծում:
Ի դեպ, ովքե՞ր են քո հերոսները՝ քո ընկերները, պարզապես քո միջավայրի մարդիկ, երևակայությամբ ստեղծված կերպարներ...
Եվ, և, և… հերոսների մի մասը հավաքական կերպարներ են, մի մասը՝ իրական մարդիկ, որոնցից շատ հաճախ կերպավորումից հետո շատ քիչ իրական բան է մնում: Որքան էլ երևակայությանդ մեջ որևէ կերպար ստեղծես, մեկ է, ինչ-որ մեկին նմանվելու է…
Գիտեմ, որ նաև թարգմանվող հեղինակ ես։
Հա, չեմ դժգոհի, կան առանձին ստեղծագործություններ՝ թարգմանված ռուսերեն, ֆրանսերեն: Նախավերջին գիրքը՝ ‹‹Զգուշացեք, դռները չեն փակվում››-ն, անգլերեն է թարգմանվել և հասանելի է Amazon-ում:
Նաև թարգմանություններ ես անում: Ի՞նչ սկզբունքով ես ընտրում գրողներին։
Իրականում, երեք գիրք եմ թարգմանել, որոնցից հրատարակված են երկուսը: Երրորդը մասնավոր պատվեր էր: Երկուսի դեպքում համաձայնել ու ցանկացել եմ թարգմանել, քանի որ ինձ համար կարևոր են եղել թեման ու հերոսները՝ Ալեքսանդր Մանթաշյանցն ու Միքայել Արամյանցը:
Հա՞շտ են գրող ու թարգմանիչ Սամվելյանները։
Իրականում, թարգմանելիս մի դժվարություն կար՝ ներսիս թարգմանիչն ու գրողը կռիվ էին տալիս։ Ու գիտե՞ս՝ պետք է չթողնեի, որ գրողը հաղթեր (ժպտում է, հեղ.)... Կարծում եմ, դատելով ընթերցողների և մասնագետների կարծիքներից, ստացված թարգմանություններ են «Կովկասի արքան» և «Արամյանց»-ը:
Կա՞ գրող, որը մեծ ազդեցություն է թողել քեզ վրա: Ո՞ւմ գործերն ես առավել շատ ընթերցում։
Ամեն ընթերցած գիրք էլ լավ կամ վատ ազդեցություն թողնում է, բայց բեկումնային եղել են շատ տարիներ առաջ ընթերցածս Լեոնիդ Ենգիբարյանի նովելները: Գիտես, նույն հեղինակին իրար հետևից չեմ սիրում ընթերցել, բայց առանձին հեղինակներ կան, որոնց ամեն գիրք էլ հաճույքով եմ կարդում՝ Սարամագո, Կազանձակիս, Սաֆոն, Շեքսպիր, Սարոյան... Շատ են, երևի իզուր էլ առանձնացրի։
Ունե՞ս «սեղանի գիրք»:
«Նարեկ»-ը։
Դավիթ, թեև գրում ես կյանքի ու հարաբերությունների մասին, սակայն քո գործերում մի աննշան թելով անընդհատ անցնում է քաղաքականությունը: Ճի՞շտ եմ նկատել: Եթե այո՝ միտումնավո՞ր է, դա մերօրյա քաղաքականացված հասարակությանը գրավելու համա՞ր է:
Հակառակը, ես լավագույն դեպքում այնքանով եմ անդրադառնում քաղաքականությանը, որքանով նողկում եմ դրանից: Ընդամենը մի գործ կա՝ «Թռիչք դեպի անորոշություն» վերնագրով, որի մի դրվագում ներկայացված ցույցի տեսարանում անգամ ուզել եմ ցույց տալ, որ երբեմն արժեքների կամ գաղափարների համար պայքարում են մարդիկ, որոնք դրա կրողը չեն կամ հեռու են դրանցից: Իսկ հասարակական խնդիրներին անդրադառնալը, կարծում եմ, քաղաքականության հետ կապ չունի: Ավելին, անհրաժե՛շտ է անդրադառնալ դրանց: Իսկ հասարակությունը ու դրա խնդիրները բազմաշերտ են, ես էլ, բնականաբար, ոչ բոլորին եմ հասցրել անդրադառնալ:
Նկատե՞լ ես՝ ի՞նչ հետաքրքրություններ ունեն այսօրվա պատանիները, երիտասարդները, որքանո՞վ են տեղ տալիս գիր ու գրականությանը:
Եթե դեռ պատանի կամ երիտասարդ ես, հետաքրքրություններդ պետք է բազմաբնույթ լինեն, որ հաճույք ստանաս կյանքիցդ, որ ընտրես քեզ հոգեհարազատ, կարևոր ու ապագադ ուղենշող բաները: Ընթերցողների շրջանակն օրըստօրե մեծանում է, ինչը հաճելի և գովելի է: Կարծում եմ՝ անուս լինելով՝ ինչ-որ բանի հասնելու ժամանակներն անցել են, իսկ ընթերցանությունը ինքնակրթության ամենակարևոր և հիմնարար սկզբունքն է: Կապ չունի՝ ինչ տարբերակով գիրք կկարդաս, կարևորը՝ պետք է կարդալ և՛ գիտելիք պաշարելու, և՛ երևակայության թռիչք ունենալու համար:
Հարցազրույցը Նելլի Մարգարյանի
- Created on .
- Hits: 1610