Written by cultural.

ԱՐԹՈՒՐ ՀՈՐՆԻԳՆ ՈՒ ՏՈՄԱՇ ՏՈՄԱՇԵՎՍԿԻՆ ԵՐԱԺՇՏՈՒԹՅԱՆ, ՏԱՐԻՔԻ, ՓՈՐՁԻ ՈՒ ՄՈՏԵՑՈՒՄՆԵՐԻ ՄԱՍԻՆ

Նախօրեին Արամ Խաչատրյան համերգասրահում Բրամսի երաժշտության երեկո էր: Հայաստանի ազգային ֆիլհարմոնիկ նվագախմբի կատարմամբ հնչեցին  Բրամսի թիվ 1 սիմֆոնիան և Կրկնակի կոնցերտը՝ լեհ ջութակահար Տոմաշ Տոմաշևսկու և գերմանացի թավջութակահար՝ Արթուր Հորնիգի կատարմամբ: Տոմաշևսկին Deutsche Oper Berlin-ի առաջին կոնցերտմայստերն է, դասավանդում է և Գերմանիայում և Լեհաստանում: Նրա երիտասարդ գործընկերը բազմաթիվ միջազգային մրցույթների դափնեկիր է, երաժշտական աշխարհում ոչ պակաս հայտնի: Վերջին տարիներին նրա մասնակցությամբ ավելի քան 30 համաշխարհային պրեմիերաներ են կայացել: Նա նվագում է նաև Deutsche Oper Berlin-ում: Երևանյան համերգից առաջ հանդիպեցինք երաժիշտներին:

- Բեռլինում Դուք միասին եք աշխատում: Սա ինչ-որ կերպ անդրադառնո՞ւմ է Ձեր աշխատանքի վրա շրջագայությունների ժամանակ:

Տոմաշևսկի.- Այո, իհարկե անդրադառնում է: Մենք իրար շատ լավ գիտենք: Ավելին ասեմ, մենք միասին նաև կամերային համերգներ ենք նվագում: Արթուրը հրաշալի երաժիշտ է:

- Իսկ Ձեր տարիքային տարբերությո՞ւնը: Տարբեր սերունդների երաժիշտներ եք ըստ էության… դրանից բխող տարաձայնություններ չե՞ն լինում:

Հորնիգ.- Գիտեք, մոտեցումները անկախ տարիքից էլ կարող են տարբեր լինել: Մեր դեպքում դրանք գրեթե համընկնում են: Ինչ խոսք, իմ գործընկերն ավելի փորձառու է, և դա ինձ համար, պիտի նշեմ, շատ օգտակար է: Առօրյայում գուցե այդ տարիքային տարբերությունը ես զգում եմ, բայց դա գրեթե չի անդրադառնում մեր աշխատանքային գործընթացի վրա, երբ մենք նվագում ենք, այդ մասին չենք էլ հիշում, մենք տարբեր ենք, բայց երաժշտությունը, որ նվագում ենք նույնն է:

- Դուք թե՛ որպես սոլիստ եք հանդես գալիս, թե՛ նվագախմբերում եք նվագում, թե՛ փոքր կազմերում եք ներգրավված, ի վերջո ո՞րն է Ձեր համար ամենանախըտրելին, հոգեհարազատը:

Հորնիգ.- Լավագույնը այդ բլորի համատեղումն է: Ես իմ մասին ասեմ: Կարծում եմ, երջանիկ չէի լինի եթե միայն նվագախմբում նվագեի, բայց անընդհատ որպես մենակատար հանդես գալն էլ չէի նախնտրի, որովհետև 15 տարի շարունակ դու կարող ես անընդհատ նույն 5 կոնցերտը նվագել, ասենք: Սոլիստ լինել, նշանակում է ինչ-որ առումով մենակ լինել, այդ պատճառով ես միշտ ուրախ եմ որոշ շրջագայություններից հետո տուն գալ՝ դարձյալ նվագախմբում նվագել: Եվ, իհարկե, քանի որ ես անչափ սիրում եմ կամերային երաժշտությունը, փոքր կազմերով նվագելուց էլ վայելում եմ այս երաժշտությունը մատուցելու հաճույքը: Կարծում եմ՝ տխուր կլիներ, եթե թվարկածներից որևէ մեկը չլիներ իմ կյանքում: Ուրախ եմ, որ հասցնում եմ համատեղել այս ամենը:

Տոմաշևսկի.- Ես համաձայն եմ Արթուրի հետ: Միանշանակ, բոլորը համատեղելը լավագույն տարբերակն է:

- Մենք ուղիղ մեկ շաբաթ առաջ զրուցում էինք Լիոր Շամբադալի հետ: Նա այնքան էլ լավատեսորեն չարտահայտվեց ժամանակակից երաժշտական միտումների մասին, ներառյալ հանդիսատեսը, կոմպոզիտորները… Ի՞նչ իրավիճակ է երաժշտական աշխարհում այսօր Ձեր կարծիքով:

Տոմաշևսկի.- Ես Բեռլինի ու Լեհաստանի մասին կարող եմ ասել: Անցած շաբաթ, օրինակ, մրցույթի ժյուրիի կազմում էի Լեհաստանում և մի բան կարող եմ ասել. դասական երաժշտությունն այնտեղ իսկապես մասսայականություն է  վայելում, հրաշալի ջութակահարներ կային: Գիտեք, վերջին մի քանի տարում այնտեղ տասնյակ նոր համերգասրահներ են կառուցվել, հրաշալի, շքեղ… երաժիշտները լավ են վարձատրվում: Իսկ Բեռլինում… Դե գիտեք՝ այնտեղ ինչպես են վերաբերվում երաժշտությանն առհասարակ, եթե Գերմանիայում ասում են մշակույթ, առաջին հերթին նկատի ունեն երաժշտությունը, Լեհաստանում, օրինակ, ավելի շուտ գրականությունը կամ թատրոնը նկատի կունենան: Մի խոսքով, ամեն ինչ այնքան էլ վատ չէ: Բեռլինում երեք գործող օպերա կա, բոլորն էլ համարյա միշտ լեփ-լեցուն, նույնը համերգասրահները: Հանգստյան օրերին քաղաքում կարող է միաժամանակ 30 համերգ լինել, և բոլոր տեղերում էլ բավական թվով հանդիսատես: Դե բնական է, եթե համեմատենք փոփ արվեստի հետ, գուցե այդ աստղերը ավելի շատ են վաստակում, սկավառակներ են վաճառում, գրավում են երիտասարդներին, բայց դասական արվեստն էլ իր լսարանն ունի միանշանակ:

Հորնիգ.- Ես էլ այս հարցում հոռետես չեմ: Գիտե՞ք, ինչ էր ասում ինձ իմ առաջին ուսուցիչը: Ասում էր` եթե ուշադիր դահլիճին նայես, միշտ կտեսնես մարդկանց, ովքեր ձանձրանում են համերգից, բայց չէ, որ մեծ մասը կլանված լսում է: Ճիշտ է, որ դասական երաժշտության հանդիսատեսը միշտ հիմնականում ծեր է, բայց դա չի նշանակում, որ նրանք կմահանան ու էլ հանդիսատես չի լինի: Գուցե ինչ-որ տարիքի հասնելով մարդիկ կարիք են զգում գալու դեպի դասական երաժշտություն: Այնպես որ չենք կարող ասել, որ ամեն ինչ այդքան վատ է: Միշտ կան հետաքրքրված մարդիկ, և նրանց թիվը փոքր չէ: Ես կարող եմ ասել, որ, օրինակ, մեր օպերայում շատ հաճախ է պատահում, որ համերգից օրեր առաջ դուք արդեն չեք կարող տոմս գտնել:

- Իսկ ի՞նչ կասեք ժամանակակից երաժշտության և երիտասարդ կոմպոզիտորների մասին: Ինչպե՞ս եք վերաբերվում նրանց հետ համագործակցություններին:

Հորնիգ.- Շատ բան կա, որի հետ ես համաձայն չեմ, չեմ լսում ու չեմ կատարում, բայց դարձյալ միակողմանի լինել չենք կարող, կան նաև շատ տաղանդավոր հեղինակներ: Ընդհանրապես ես կարծում եմ, որ բոլոր դեպքերում կատարողները պետք է հետաքրքրված լինեն ժամանակակից երաժշտությամբ, բաց լինեն համագործակցության համար: Ինքս, հիմա ավելի քիչ, բայց ժամանակին շատ եմ կատարել ժամանակակից գործեր: Եվ ուրախ եմ դրա համար, քանի որ դա ինձ շատ է օգնել տեխնիկապես զարգանալու հարցում: Այդ գործերը կատարելուց հետո երբ վերցնում ես դասական պարտիտուր, կյանքն ավելի հեշտ ու թեթև է թվում (ծիծաղում է):

Տոմաշևսի.- Ես համագործակցության հաջողված օրինակներ ունեմ: Հրաշալի կոմպոզիտորներ կան, որոնցից, օրինակ, Պենդերեցկուն դուք վստահաբար լավ գիտեք: Ես միշտ հաճույքով եմ աշխատում նրա հետ և՛ որպես դիրիժորի, և՛ որպես կոմպոզիտորի, ում գործերը պիտի կատարեմ կամ կատարում եմ: Ժամանակակից կոմոպզիտորներից անգամ հեղինակներ կան, որ հատուկ ինձ համար գործեր են գրել: Եվ ես էլի բաց եմ համագործակցության համար: Եթե անգամ չես սիրում այդ երաժշտությունը, կարծում եմ, պետք է առնվազն հետաքրքվել և ծանոթ լինել նոր հեղինակներին, նրանց գործերին:

- Քանի որ պարոն Տոմաշևսկին նաև դասավանդում է, մենք մի հարց ունենք նրան: Հնարաճանաչ դաշնակահար Գրիգորի Սոկոլովը իր հարցազրույցներից մեկում ասել էր, որ դասավանդման պրոցեսը թունավորում է կատարողին, ուսանողների սխալները սպառում են նրան: Ձեր պարագայում ինչպե՞ս է:

Տոմաշևսկի.- Սոկոլովը իհարկե հանճարեղ դաշնակահար է… և հարցն էլ այստեղ անհատական է: Հնարավոր է… Բայց իմ պարագայում լրիվ հակառակն է: Դա ինձ լրացուցիչ լիցք է տալիս: Կան տաղանդավոր ուսանողներ և կան ոչ այնքնան տաղանդավորները, ես բոլորի հետ հավասարապես աշխատում եմ և կարծում եմ, որ այդ աշխատանքը, բացի այն որ օգտակար է նրանց համար, նույնքան օգտակար է և ինձ համար:

- Այսօր բազմաթիվ ձայնագրություններ կան: Դուք Ձեր ուսանողներին խորհուրդ տալի՞ս եք լսել  դրանք: Ընդհանարապես ինչպե՞ս եք վերաբերվում ձայնագրություններ լսելուն: Արյոք դրանք չե՞ն խանգարում երիտասարդ կատարողին, չե՞ն սահմանափակում նրա երևակայությունը:

Տոմաշևսկի.- Ուսուցիչը սովորեցնում է օգտվել գործիքից, երաժշտությունից, ձայնագրություններից, թե ինչպես է անում դա ուսանողը, արդեն կախված է նրա սեփական մոտեցումից: Օրինակ ջութակը… ակադեմիական գործիք է: Երաժշտական բուհում քեզ սովորեցնում են ստիլիստիկան, ինչպես պետք է անել, ինչպես` ոչ: Բայց աշխարհը փոխվում է, և սա էլ է փոխվում: Առաջին հերթին պետք է ստիպել ուսանողին, որ նա օգտվել սովորի, հմտություն ձեռք բերի այդ գործիքով ինչ-որ բան ասելու: Իսկ ձայնագրությունները միայն օգնում են: Ուղղակի պետք է ընտրել, որն ես լսում, որը` ոչ: Ունենալ կարծիք, կողմորոշվել այս ամենի մեջ:

Հորնիգ.- Ես իմ տեսակով քննադատական հայացքներ ունեցող երաժիշտ եմ, բայց չեմ մտածում, որ ձայնագրություններ լսելը կարող է վատ ազդել ինձ վրա, որ ես կարող եմ կրկնօրինակել կատարման տեխնիկան… ձայնագրությունների գոյությունը միայն ողջունելի է: Գիտեք, ցանկացած մասնագիտության տեր մարդ պետք է իր սեփական մոտեցումն ունենա: Հնարավոր է, որ քեզ խորհուրդ են տալիս լսել կամ դիտել սա, բայց դու պետք է հասկանաս, ինչից օգտվել, ինչն է կարևոր և ինչը` ոչ: Եթե դու քո սեփական հայացքն ունես ամեն ինչի հանդեպ, գոյություն ունեցող ամեն բան հետաքրքիր է:

Տոմաշևսկի.- Հատկապես լավ է, երբ ուսուցիչը ստիպում է լսել տարբեր բաներ: Եթե դու ջութակահար ես, դու միայն ջութակի համար գրված գործերը չպետք է լսես, պետք է լսես որակյալ ամենատարբեր երաժշտություն` կլինի ջազ, կլինի մեկ այլ բան, դա միայն օգտակար է:

Հորնիգ.- Կատարողի համար մյուսներին չլսելը նույնն է, ինչ, եթե նկարիչը բացի իր նկարներից ուրիշ ոչ մի նկար չնայի, կամ գրողը այլ գեղարվեստական ստեղծագործություններ չկարդա, և այլն:

- Ի՞նչպես եք վերաբերում ինտերպրետացիային: 

Հորնիգ.- Ինձ համար մի բան պարզ է, որ պետք է կատարել այն, ինչ գրված է: Սա առաջնային է: Թեև պարզ է, որ եթե դու ես կատարում գործը, քեզանից ինչ-որ բան, այնուամենայնիվ, կա այնտեղ:

Տոմաշևսկի.- Ես դերասանական արվեստի հետ կհամեմատեի: Դերասանը ինտերպերտացիա չի անում: Նա ասում է այն, ինչ գրված է, բայց տարբեր դերասանների եթե նույն տեքստը տանք, նրանք բոլորովին տարբեր կերպ կարտասանեն այդ տեքստը: Նույնը երաժշտության մեջ է: Ամենակարևորն այստեղ ազնվությունն է իմ կարծիքով, պարզապես պետք է որպես երաժիշտ ազնիվ լինել: Դու պետք է ազնիվ լինես քեզ հետ, ազնիվ լինես քո դիմաց դրված պարտիտուրի հետ: 

- Մեր վերջին հարցը հայ երաժիշտներին է վերաբերվում: Ինչպե՞ս աշխատեցիք: Բազմաթիվ նվագախմբերի հետ համագործակցել եք, ի՞նչ կարծիքի եք մեր նվգախմբի մասին:

Տոմաշևսկի.- Հրաշալի նվագախումբ է: Դուք հարցրեցիք սկզբում տարիքային տարբերության մասին: Սա այն դեպքն է, որ ոչ տարիքային տարբերությունը, ոչ անգամ այն, որ մենք հայերեն չգիտեք, չեն խանգարում մեզ հաճույքով աշխատել: Մենք բոլորս երաժիշտներ ենք, և դա բավական է, որ ամեն ինչ լավ լինի:

Հորնիգ.- Ես լիովին համաձայն եմ: Ինձ համար հաճելի փորձառություն էր: Շատ լավ նվագախումբ է: Շատ զգացված ենք մաեստրո Թոփչյանի հրավերից և այստեղի ընդունելությունից: Ինձ դուր է գալիս այստեղ:

-  Կուզեիք ինչ-որ բան ավելացնել:

Տոմաշևսկի.- Մեզ այստեղ շատ է դուր գալիս, մարդիկ շատ ջերմ են, ընկերական: Ինչքան էլ էկզոտիկ երկիր գնաս, հիմնականում երաժիշտների հետ ես անցկացնում ժամանակը, և թվում է՝ անընդհատ նույնն է, բայց  այստեղ այդպես չէ, մարդկանց ջերմությունից այլ կերպ ես զգում ու հիշում երկիրը: Որախ կլինենք դարձյալ հանդիպել:

Զրուցեցին Աստղիկ Հակոբյանը և Մերի Դոլմազյանը

 

• Created on 05 Մարտ 2016.
• Hits: 2636

• Նախորդ
• Հաջորդ