ԼԻՈՐ ՇԱՄԲԱԴԱԼ. ԴԻՐԻԺՈՐԸ ԲԱՐԻ, ԴՐԱԿԱՆ ԲՌՆԱՊԵՏ Է
Գերմանացի դիրիժոր Լիոր Շամբադալը Հայաստանի ազգային ֆիլհարոմնիկ նվագախմբի հետ փետրվարի 26-ին Արամ Խաչատրյան համերգասրահում ներկայացրեց Մենդելսոնյան երաժշտության երեկո: Շամբադալը երրորդ անգամ էր Հայաստանում: Հանրաճանաչ դիրիժորը համերգից առաջ զրուցեց մեզ հետ:
Դուք շատ հայտնի և նշանավոր ուսուցիչներ եք ունեցել: Ո՞վ է ամենամեծ ազդեցությունն ունեցել Ձեզ վրա:
Առաջին հերթին պետք է բաժանեմ իմ ուսուցիչներին: Ես ունեցել եմ կոպմոզիցիայի դասախոսներ և դասախոսներ, ում մոտ դիրիժորություն եմ ուսանել: Իմ կոմպոզիցիայի դասախոսներն են եղել Անրի Դյուտիեն, Վիտոլդ Լյուտոսլավսկին, Վիեննայում ես սովորել եմ Քաուֆմանի մոտ: Մեկ այլ դասախոս էլ Իսրայելում եմ ունեցել, իսկապես հրաշալի կոմպոզիտոր Սերջիու Նատրան: Նա տավիղի համար երաժշտություն գրող ամենահայտնի կոմպոզիտրոն է այսօր: Շատ բարդ է ասել` ով է ամենամեծ ազդեցությունն ունեցել ինձ վրա, շատ բարդ է առանցնացնել որևէ մեկին: Բայց այնուամենայնիվ… երևի Դյուտիեն ամեկարևորն է եղել ինձ համար, որովհետև նա շատ պարզ մարդ էր: Ինձ առաջին դասին մի նախադասություն ասաց. «Ես ֆրանսիացի կոմպոզիտոր եմ»: Նշեց ազգությունը: Բայց դա իր ազգությունը չէր, այլ իր երաժշտության:
Դիրիժորություն սովորելու հարցում ևս շատ դժվար է ասել՝ ով է ամենից մեծ ազդեցությունն ունեցել: Դիրիժորության մեջ դժվար է ուսուցիչ գտնել: Այստեղ կարևոր է ոչ թե այն, թե դու որ ուսումնական հաստատությունում կսովորես, դու պետք է ոգեշնչող գտնես, մեկին, ով կհավատա քեզ որպես դիրիժորի, դու պիտի գտնես, դու պիտի ընտրես նրան: Սովորաբար ինչպե՞ս է լինում. մենք գնում ենք բուհ և սկսում ենք սովորել մեկի մոտ, բայց դիրիժորության մեջ այդպես չէ. եթե դու իսկապես բարձրակարգ կրթություն ես ուզում, դու պետք է գտնես դիրիժորի, ով քեզ համար ժամանակ կգտնի, դու կհավատաս նրան, և նա կհավատա քեզ: Սա ամենակարևոր բանն է: Ես հիմա օրը 10 անգամ կարող եմ ասել. «Շնորհակալ եմ, Աստված, որովհետև ես դարի լավագույն ուսուցիչներն եմ ունեցել»: Գիտեք, մի անգամ ես նամակ գրեցի Իգոր Մարկևիչին: Այն շենքում, որտեղ ես ապրում էի, ապրում էր նաև մի կին, ով մտերիմ էր Մարկևիչի հետ, նա ասաց. «Արի, մի նամակ գրի, հետո կտեսնենք ինչ կլինի»: Եվ ես գրեցի, գրեցի, որ ես կոմպոզիտոր եմ, որ ուզում եմ սովորել նրա մոտ, և այլն, և այլն: Ընդամենը 3 օր անց նա պատասխանեց ինձ շատ ընկերական. «Եթե ուզում ես գալ, ահա սրանք իմ ազատ օրերն են, խնդրեմ»: Ես արագ գտա Փարիզ տանող գնացքն ու գնացի նրա մոտ: Նա ինձ շատ ջեմ ընդունեց: Ուզում եմ ասել, որ շատ կարևոր է ճիշտ մարդուն գտնելը: Կարլո Ջուլինիին, ով ինձ վրա դարձյալ շատ մեծ ազդեցություն ունի, ես հանդիպեցի Իսրայելում, երբ ընդամենը 19 տարեկան էի: Ես նրա մոտ էի գնացել իմ զարմիկի հետ, նա ինձ ներկայացրեց, և ես ասացի, որ դիրիժորություն եմ սովորում, նա ինձ այսպես վերևից նայեց ու հարցրեց՝ հիմա ի՞նչ ես պարապում: Ես ասացի՝ Հայդնի այսինչ սիմֆոնիան: Ասաց՝ լավ, վաղը նախաճաշին արի մենք կխոսենք այդ մասին: Ես այդ պահին ինձ դրախտում էի զգում, անչափ ոգևորված էի: Դրանից հետո ես նրա չտեսա 10-11 տարի: Եվ մի անգամ, երբ ես Փարիզում էի, պատահաբար աֆիշը տեսա և իմացա, որ Ջուլինին է այնտեղ, ես ներս մտա, նա բեմի վրա էր, երբ մոտեցա նրան, նա նայեց ինձ ու ասաց. «Հայդնի սիմֆոնիան»: Ես նրան անունս նորից պիտի ասեի, բայց սիմֆոնիան նա հիշել էր: Մեծ երջանկություն է նման ուսուցիչներ ունենալը, և շատ մեծ է նրանց ազդեցությունը: Թեև ժամանակի ընթացքում դու դուրս ես գալիս այդ ազդեցությունից: Այո, սկզբնական շրջանում դու կրկնօրինակում ես նրանց, բայց աստիճանաբար ինքնուրույն ես դառնում: Վստահաբար մի բան էլ կարող եմ ասել, երաժշտության հանդեպ իմ վերաբերմունքը գալիս է Ջուլինիից, որովհետև նրա համար երաժշտությունը սրբության պես էր, և նա ճիշտ էր:
Ինչպիսի՞ն են Ձեր և Ձեր ղեկավարած նվագախմբում աշխատող երաժիշտների հարաբերությունները:
Գերմանական նվագախմբում հարաբերությունները դիրիժորի և երաժիշտների շատ հստակ են դրված: Ես երբեմն նրանց հետ խոսելու ժամանակ և հնարավորություն էլ չեմ ունենում: Ես չեմ կարող նրանց հետ ընդմիջման գնալ, ոչ մի դեպքում: Ես նույն ավտոբուսով չեմ գնում, ինչ որ նրանք, այսպես է կարգը, այսպես են հարաբերությունները, սա չի նշանակում, որ դրանք վատ են, մենք շատ ընկերական ենք, շատ հարգալից, բայց այս տարածությունը միշտ կա, դա շատ պարզ է ու միաժամանակ շատ կարևոր: Բայց օրինակ մի բան էլ կա…. համերգից հետո նրանք գնում են միասին խմելու, նշելու, զվարճանալու, իսկ դու միայնակ նստած ես հյուրանոցի սենյակում (ծիծաղում է): Պատահում է, որ երաժիշտներից մեկը մոտենում է քեզ, որ հարց տա, դու միանգամից ասում ես, որ ժամանակ չունես, որովհետև եթե թույլ տաս հարցեր տալ, կգա հաջորդը, հետո հաջորդը: Սա խաղի է նման, խաղ, որն անհրաժեշտ է այս հարաբերություններում: Երբեմն բռնապետություն է հիշեցնում այս ամենը: Դիրիժորությունը աշխարհի միակ դրական, բարի բռնապետությունն է: Դու ասում ես ինչ անել և ինչ չանել, հիմնականում` ինչ չանել, իսկ նրանք սիրում են քեզ դրա համար (ծիծաղում է): Դիրիժորի գործը բարդ է մեկ այլ տեսնակյունից ևս, դու հսկայական կազմակերպչական աշխատանք ես կատարում: Եվ չնայած այս ամենին, եթե ես մի քիչ ազատ ժամանակ եմ ունենում, սարսափելի ձանձրանում եմ: Սա հետաքրքրիր աշխատանք է: Սա առաքելություն է, մարդկանց կյանքը ավելի լավը դարձնելու առաքելություն, չասենք լավ, ավելի ճիշտ, մի քիչ ավելի զգացմունքային դարձնելու առաքելություն:
Իսկ երբ Դուք, ասենք, հրավիրյալ դիրիժո՞ր եք:
Մի շատ կարևոր բան կա բոլոր պարագներում: Դու պիտի հավատաս այն ամենին, ինչ անում ես: Եվ երբ դու հավատում ես այն ամենին, ինչ անում ես, դու վարակում ես այդ հավատով մյուսներին: Սա հատկապես նվագախումբ-դիրիժոր հարաբերությունների մասին է: Ես չեմ փորձում բարի երևալ, սիրված լինել բոլորի կողմից: Ես պարզապես այնպիսին եմ, ինչպիսին կամ: Նվագախմբի բոլոր երաժիշտները գիտեն, որ ես երաժշտության մեջ ազնիվ եմ. սա բավական է, այլևս ոչինչ հարկավոր չէ: Երաժիշտները, որ բաց են, լսող, ինչպես, օրինակ, այստեղ`Հայաստանում, դա հասկանում են, և մենք արդյունավետ աշխատում ենք, բայց, օրինակ, երբեմն բարդ դեպքեր են լինում: Ասենք՝ սկանդինավյան երկրներում: Երբեմն ես ստիպված եմ լինում բարկանալ: Այդ պահերին մեկը հայտնվում է և ասում է` ինչու ես բարկանում, չէ՞ որ սա ընդամենը երաժշտություն է, և ես դրանից կատաղում եմ: Ինչպե՞ս թե ընդամենը երաժշտություն է:
Իսկ ինչպե՞ս է երաժիշտը հայտնվում Ձեր ղեկավարած նվագախմբում, ի՞նչ որակներ պետք է ունենա նա:
Օ՜, դա էլ մեկ այլ պատմություն է: Ընտրում ենք: Հնարավոր է մի տեղի համար 25 թեկնածու լինի: Համարներ ենք տալիս նրանց, նվագում են, և ամեն համարից հետո թիվը կրճատվում է 25-ը դառնում դառնում է 10, 5 և այդպես: 15 ազգության երաժիտներ կան հիմա նվագախմբում: Պատկերացրեք` կան մարդիկ, որոնք անգամ գերմաներեն չեն խոսում: Ես կարծում եմ` ազնիվ է այսպես ընտրել երաժիշտներին, թեև պիտի ասեմ, որ երբեմն ընտրությունից հետո առաջին իսկ համերգի ժամանակ մենք հասկանում ենք, որ սխալ ընտրություն ենք արել, ու թեև երաժիտը գիտի իր գործը, բայց նվագախմբի հնչողությունից դուրս է: Պատահում է նաև այսպես:
Ինչպե՞ս եք ընդունում համերգների հրավերներըը, ի՞նչն եք հաշվի առնում շրջագայելիս:
Համերգները… Սա էլ զուտ օրացույցային պատմություն է: Նախ գրանցում եմ Բեռլինի մեր համերգները, այնուհետև շրջագայությունները և եթե մնում են ազատ օրեր, հաշվի եմ առնում նաև այլ հրավերները: Այստեղ արդեն գործում է «ով առաջինը զանգեց, նա առաջին հյուրընկալողն է» սկզբունքը: Հերթով լրանում են օրացույցի ազատ օրերը: Ու հնարավոր է` որ այդ օրերը լրանան տարիներ առաջ: Օրինակ, երեկ մեզ զանգահարել էին Ալմա-Աթայից և ամրագրեցին օր 2017 թվականի ապրիլի համար: Ահա այսպես է տեղի ունենում այդ ամենը: Գրեթե երբեք չի պատահում դեպք, որ ասեմ` այստեղ ավելի շատ են վճարում, չեղյալ եմ համարում այն մյուս համերգը: Ոչ: Եթե համաձայնվել եմ, ուրեմն համաձայնվել եմ և ոչ մի բան չեմ փոխում: Ճանապարհորդությունները շատ են: Երբեմն դու կորցնում ես, իհարկե, բայց երբեմն էլ այնքան խենթ է այս ամենը: Օրինակ՝ գնում եմ Մեքսիկա մեկ շաբաթով, հետ եմ գալիս Բեռլին, 10 օր հետո դարձյալ թռնում եմ Մեքսիկա, հետո այնտեղից Ճապոնիա, Ճապոնիայից Լոնդոն և… այո, նորից հետ` Մեքսիկա (ծիծաղում է):
Դուք նաև դասավանդում եք: Արվեստագետները, ովքեր դասավանդում են, երբեմն ասում են, որ դա սպառում է ստեղծագործող մարդուն, ինչպե՞ս է Ձեր դեպքում:
Այո, ես դասավանդում եմ, բայց ոչ համալսարանում, որովհետև ես չեմ հավատում համալասրանական կրթական համակարգին: Դիրիժորների համար նկատի ունեմ: Ես պարզապես վարպետության դասեր եմ տալիս մեկ շաբաթով նվագախմբի հետ: Ես ամեն տարի 4 վարպետության դաս եմ անցկացնում Բեռլինում և 3-4 դաս էլ Իտալիայում: Սա, իհարկե, շատ հոգնեցուցիչ է, բայց այստեղ շատ կարևոր մի բան կա. դասավանդելու մեթոդը: Օրինակ, երբեմն գալիս են դիրիժորները և ասում են` ես սովորեցնում եմ, ու սկսում են այնպես սովորեցնել, ինչպես դա համալսարանում են անում: Ես այս մեթոդը ատում եմ, և սա է պատճառը, որ երբեք համալասրան դաս տալու չեմ գնա: Դու դառնում ես ուսուցիչ, որ նաև դիրիժոր է, բայց դու պետք է լինես դիրիժոր, որ նաև դասավանդում է, շատ մեծ է տարբերությունը այս երկուսի: Ես սովորեցնում եմ ընդամենը իմ փորձը մարդկանց հետ կիսելու սկզբունքով: Սա մի գործընթաց է, երբ դու ինքդ սովորեցնելու ընթացքում սովորում ես: Սովորում ես արտահայտել այն ամենն, ինչ գիտես, որովհետև երբ դու աշխատում ես, դու երբեք ինքդ քեզ չես բացատրում, թե ինչպես ես անում, իսկ սովորեցնելու ընթացքում դու նաև բացատրում ես այդ ամենը և շատ բաներ հենց այս կերպ ես հասկանում:
Ի՞նչ կասեք երիտասարդների մասին: Ժամանակակից երիտասարդ կոմպոզիտորների և դիրիժորների հետ համագործություններին ինչպե՞ս եք վերաբերվում:
Խնդիրն այն է, որ այսօր երիտասարդ դիրիժորները հիմանականում ոչ թե երաժշտությամբ են տարված, այլ իրենց անձով ու կարիերայով: Այսպես է հարցը` «ես այս գործը չափ կտամ, հետո ինչ կլինի` ինձ չի հետաքրքրում»: Եվ գիտե՞ք, այս մարդը, բացի այդ, նաև ցուցահանդեսների չի գնում, գիրք չի կարդում, արվեստը նրան չի հուզում, նա քաղաքականությամբ էլ չի հետաքրքրվում ու պատմությունն էլ նրան հետաքրքիր չէ, նա միայն շարժում է դիրիժորական փայտիկը և վերջ, իսկ դա առանց վերը թվարկածների դատարկ է: Ես հիշում եմ, որ առաջին անգամ Ջուլինիի հետ Լոնդոնում էի, երեկոյան հրաժեշտ տալիս ասացի. «Դե լավ, մաեստրո, առավոտյան կտեսնվենք»: Նա շրջվեց և ասաց. «Ոչ, ոչ դու առավոտյան այստեղ չես գա: Կգնաս Բրիտանական թանգարան ու կնայես Սիենայի դպրոցի գեղանկարիչների գործերը, հետո մենք կխոսենք այդ մասին»: Ես այդ պահին իհարկե մտածում էի` ինչու է նա ինձ այնտեղ ուղարկում, բայց երբ երեկոյան մենք զրուցում էինք, նա ինձ այնպիսի հարցեր էր տալիս… պարզ էր, որ նա այնտեղ յուրաքանչյուր նկարի մասին գիտի ամենայն մանրամասնությամբ: Հարցրեցի. «Մաեստրո, ե՞րբ եք այնտեղ եղել»: Նա ասաց. «Երկու շաբաթ առաջ, չորս շաբաթ առաջ, վեց շաբաթ առաջ. ես այնտեղ գնում եմ ամեն անգամ, երբ Լոնդոն եմ գալիս»: Ինձ համար դա ինչ-որ նոր բան էր:
Հիմա դիրիժորների մոտ երկու խնդիր կա: Կան երիտասարդ դիրիժորներ, ովքեր, թվում է, հրաշալի են, տաղանդավոր, երկու տարի ամեն տեղ երևում են և հանկարծ մի ակնթարթում անհետանում են, որովհետև չունեն հենվելու տեղ, իսկ դա ի՞նչն է… նվիրումը, կիրքը:
Մյուս խնդիրն այն է, որ մեր ժամանակներում բոլորը դիրիժոր են: Ով երբևէ դիպել է այդ փայտիկին, իրեն դիրիժոր է երևակայում: Մարդիկ չեն ուզում հասակնալ, որ սա լուրջ մասնագիտություն է, որին տիրապետելու համար դու տարիներ շարունակ պիտի սովորես: Կարո՞ղ եք պատկերացնել՝ ի՞նչ կլինի, եթե հիվանդանոցի բոլոր բուժքույրերը որոշեն, որ իրենք բժիշկներից շատ բան գիտեն ու կարող են անել նրանց գործը: Նույն իրավիճակն է: Ես ձեզ օրինակ էլ կարող եմ բերել: Իցհակ Պերլմանը, գիտեք, աշխարհի լավագույն ջութակահարներից մեկն է, բայց մի անգամ նա որոշել էր չափ տալ: Ղեկավարել էր Չայկովսկու 5-րդ սիմֆոնիան: Մարդիկ դուրս էին եկել և ասում էին, որ դա ահավոր էր: Ու բոլորը իրար հարցնում էին` ինչպե՞ս կարող է այդ վարպետությունն ու երաժշտական զգացողություն ունեցող ջութակահարն այդքան ոչ երաժշտական լինել, երբ դիրիժորական վահանակի մոտ է: Բայց ինչո՞ւ չզբաղվել մասնագիտությամբ, որը դու կարողանում ես: Սա է այսօրվա ամենամեծ խնդիրներից մեկը: Սա համաճարակ է:
Իսկ ի՞նչ կասեք կոմպոզիտորների մասին:
Իհարկե, նույնքան բան չեմ կարող ասել, ինչ դիրիժորների մասին, որովհետև նախևառաջ այդքան տեղեկություն չունեմ, բայց հստակ մի բան կա. հիմա մենք կոմպոզիտորական ճգնաժամի մեջ ենք, և ես առաջիկայի համար լավատես չեմ, որովհետև եվրոպական մշակույթը, այդ թվում նաև երաժշտությունը, հասավ պիկի ու սկսեց անկում ապրել, ճիշտ Հռոմեկական կայսրության պես, կա շատ բան, և մեկ էլ ամեն ինչ ներքև է գլորվում: Ինչո՞ւ: Ոչ ոք չգիտի ինչու: Փաստ է, որ այն մակարդակը չէ, ինչ պիտի լիներ:
Լավ օրինակներ չկա՞ն:
Դուք նկատի ուենք, որ ես անուննե՞ր ասեմ: Դա ահավոր պատասխան կլինի: Օտտո Կլեմպերին ես կյանքում մի անգամ եմ հանդիպել, բայց միշտ հիացել եմ նրանով: Ուրեմն նա շատ չէր սիրում խոսել, ու երբ նրան ձեր այս հարցի պես մի հարց էին տալիս ասում էր. «Ես խոսում եմ միայն մահացած կոլեգաներիս մասին» (ծիծաղում է): Ինչևէ: Իհարկե, ես ունեմ լավ ուսանողներ: Բայց դարձյալ չեմ տեսնում նվիրում: Վերցնում են սիմֆոնիան, ասում են` լավ, մաեստրո, երկու շաբաթից կգամ, ասում եմ` ոչ, երկու շաբաթից դու պատրաստ չես լինի, քեզ երեք ամիս է պետք: Կան նաև ուսանողներ, որ ասում են` մաեստրո ես 4 տարի սովորեցի Ձեզ մոտ, հիմա ի՞նչ եմ անելու: Բայց սա իմանալը իմ պարտականությունը չէ: Ես չեմ կարող այստեղ օգնել նրանց: Ինչպե՞ս օգնեմ: Ես չեմ կարող նրանց հրավիրել Բեռլինի նվագախմբում աշխատելու, որովհետև այտեղի երաժիշները նրանց պարզապես կուլ կտան: Այո, մի զարմացեք, այնտեղ ձեր երաժիշտների պես բարի չեն, նրանք շատ ագրեսիվ են: Բեռլինում նրանց տաքսի կնստեցնենք և կճանապարհեն օդանավակայան: Ես չեմ կարող հրավիրել ցանկացածին: Այդ պատճառով ես նրանց բոլորին մի խորհուրդ եմ տալիս` ստեղծեք ձեր սեփական նվագախմբերը: Փոքրից պետք է սկսել հետո աշխատել ու աճել: Թեև պետք է ասել, որ նվագախմբերի վիճակն էլ այսօր նախանձելի չէ, Գերմանիայում, օրինակ, երկրի միավորումից հետո մինչ օրս 40-45 նվագախումբ է փակվել: Իմ նվագախմբի բյուջեն այս տարի մեկ քառորդով կրճատվել է: Երաժիշտներն ամեն օր այս մասին են խոսում: «Մաեստրո, հանկարծ չթողնեք մեզ, որովհետև եթե Դուք գնաք, նրանք կփակեն նվագախումբը»: Սա է իրավիճակը: Եթե ես թողնեի այս նվագախումբը 5 տարի առաջ, այն ևս արդեն գոյություն չէր ունենա:
Աշխարհը շատ արագ է փոփոխվում, արդեն կայացած նվագախմբի ու նրա ղեկավարի համար ի՞նչ դժվարություններ են ի հայտ գալիս, դժվար չէ՞ պահպանել ստեղծված հեղինակությունը:
Եկեք ես էլ ձեզ մեկ այլ հարց տամ. Բեռլինի բնակչության քանի՞ տոկոսն է դասական երաժտության համերգների գնում: Գիտե՞ք: Երկու տոկոսը: Քանի՞ տոկոսն է գնում թանգարաններ: Զբոսարշրջիկներին չենք հաշվում: Ոչ ավելի, քան մեկ տոկոսը: Նման պարագայում ոչ մի հեղինակության մասին խոսք լինել չի կարող: Կներեք, այսքան բացասական բաներ ասելու համար, բայց դա այդպես է: Ձեր պատկերացրած մշակութային Եվրոպան այնքան էլ այդպիսին չէ: Գիտե՞ք՝ ես վերջերս Իտալիայում ինչի ականատես եղա: Օդանավակայանի անցակետի աշխատակցուհին, տեսնելով դիրիժորական փայտիկը, ասում է` սա ի՞նչ է: Հարցնում եմ` իսկ Ձեր կարծիքով ի՞նչ է: Ասում է` դե երևի այն փայտիկներից, որով ուտում են չինացիները: Եվ սա ամենաերաժշտական երկրներից մեկում: Վերջ:
Մենք այդպես չէինք կարծում:
Ի՞նչ եք կարծում, ձեր երկրում դասական համերգի գնացող 40 հազար մարդ կա՞: Կածում եմ` կա: Դա ձեր երկրի համար նույն երկու տոկոսն է: Նույնն է: Նույն իրավիճակն է, ինչ Եվրոպայում: Ես տեսնում եմ՝ դուք չեք ուզում հավատալ: Ես ձեզ մեկ այլ բան էլ կպատմեմ: Այս անգամ Իսպանիայում պատահեց դեպքը: Ես Մադրիդի սուրճի խանութներից մեկում հանդիպեցի մի երիտասարդ պոետի, ով այնտեղ բավականին ճանաչված է: Այս աղջկան համերգի հրավիրեցի: Գիտե՞ք՝ ինչ ասաց նա: Որ առաջին անգամ է դասական համերգի գնում: Նա այնպես էր ցնցված, որ իր սիրային բանաստեղծությունների գիրքը ինձ նվիրեց: Սա էլ ինտելեկտուալ մարդկանց մասին: Եղել են դեպքեր, երբ արվեստագետի, նկարչի համերգ եմ հրավիրել, իսկ նա հիացած դեմքով ասել է` ինչ լավ կլինի, ես վերջապես կտեսնեմ ֆիլհարմոնիկը: Գերմանացիները այսպիսի մարդկանց ասում են Fachidiot` պրոֆեսիոնալ ապուշ:
Նույն իրավիճակն է նաև երաժիշտների մոտ: Միմյանց ներկայացնելիս ասում են` սա բարոկկո երաժշտության մասնագետ է, սա` կլասիկ, սա մոռեդն երաժշտության մասնագետ է: Ի՞նչ է սա նշանակում: Դու կամ երաժիշտ ես, կամ երաժիշտ չես: Գիտեք, սա նաև երաժշտության հանդեպ վերաբերմունքի խնդիր է: Շատ երաժիշտներ, հատկապես երիտասարդ գալիս են և մեկնաբանում են երաժշտությունը: Ես ատում եմ այս բառը՝ ինտերպրետացիա: Ես իմ ուսանողներին գիտեք ի՞նչ եմ ասում: Մեկնաբանությունը այն է, երբ ի վիճակի չես կատարել այն, ինչ գրված է: Ինչ գրված է, արդեն լավ է: Նվագիր՝ ինչ գրված է և վերջ: Եթե դու դա անես, արդեն հրաշալի է: Այդ բառը հնարել են, որ գործը փչացնելը լեգալացնեն: Պետք է թարգմանել` ինչ գրված է՝ կյանքի կոչելով երաժշտությունը: Երաժշտությունը ֆենոմենալ երևույթ է, այն գոյություն չունի ժամանակի մեջ, այն հնչում և ավարտվում է, հայտնվում է և նույն պահին անհետանում: Մի՞թե այսքանը արդեն հրաշալի չէ:
Դուք առիթ ունեցել եք մի քանի անգամ աշխատել հայ երաժիշտների հետ, ի՞նչ կարծիք ունեք, սիրո՞ւմ եք աշխատել նրանց հետ:
Ինչո՞ւ եմ ես Հայաստան գալիս: Ինձ հաճախ են այս հարցը տալիս: Ասում եմ՝ որովհետև սիրում եմ նվագախումբը: Ասում են` իսկ վարձատրությո՞ւնը: Ես պատասխանում եմ` ոչինչ, դա խնդիր չէ: Ես տեսնում եմ որակ: Հատկապես լարայինները հիանալի են: Փորձի ժամանակ հարցրեցի երաժիշտներից մեկին, թե որտե՞ղ է սովորել: Ասաց` այստեղի կոնսերվատորիայում: Իսկապես հաճելիորեն զարմացած եմ: Նշանակում է` ամեն ինչ լավ է: Նաև աճ եմ տեսնում: Ես համեմատում եմ նախորդ այցերիս հետ, որակական զգալի աճ կա: Միայն թե այստեղ գործիքների խնդիր կա: Որակյալ գործիքներ ունենալը շատ կարևոր է: Ձեր երաժիշտներից շատերը նվագում են հին գործիքներով: Գիտեք, գործիքը մաշվեց, վերջ, հնչողությունն այն չէ, և դա ազդում է որակի վրա: Ինչևէ, դուք հպարտ պետք է լինենք, որ նման նվագախումբ ունեք, մարդիկ շատ դրական են, լավ են նվագում, ինձ դուր է գալիս:
Զրույցը` Մերի Դոլմազյանի և Աստղիկ Հակոբյանի
- Created on .
- Hits: 2963