«ՈՒԶՈՒՄ ԵՆՔ ԱՐՎԵՍՏՈՎ «ՊԱՐԶԱՋՐԵԼ» ՆԱԽԸՆՏՐԱԿԱՆ ԱՌՕՐՅԱՆ»

Փետրվարի 28-ից  մարտի 15-ը Հայ երիտասարդ կոմպոզիտորների և կատարողների միավորման նախաձեռնությամբ Երևանում  կանցկացվի OPUS երաժշտության միջազգային փառատոնը: Մեր զրուցակիցը կոմպոզիտոր, փառատոնի գեղարվեստական խորհրդի անդամ Արսեն Բաբաջանյանն է:


-«Երաժշտության միջազգային փառատոնը» հավակնոտ է հնչում և միևնույն ժամանակ շատ ընդհանուր տեղեկություն է փոխանցում սպասվող իրադարձության մասին: Ի՞նչ ձևաչափի մասին է խոսքը, ի՞նչ միջոցառումներ են սպասվում:

-Փառատոնը բավական ընդարձակ է. այն բազմաթիվ միջոցառումներ է ներառում: Իհարկե, հիմնական շեշտը երաժշտության վրա է դրված, բայց ունենք նաև սեմինարներ, դասախոսություններ, հանդիպումներ: Ամենակարևոր առանձնահատկություններից մեկն այն է, որ փառատոնն ընդգրկում է  արվեստի այլ ճյուղեր ևս, մասնավորապես՝ լուսանկարչություն: Կարելի է ասել, որ փառատոնի պաստառները միաժամանակ լուսանկարչական ցուցահանդես են: Այնպես  է մտածված, որ լուսանկարները ազդագրից, տեղեկացնող տեքստից անջատ լինեն: Այսինքն՝ ազդագրին նայելիս մարդիկ տեղեկություն կստանան միջոցառումների անցկացման վայրի, ժամի մասին, բայց միևնույն ժամանակ կտեսնեն  լուսանկարչուհի  Մանե Հովհաննիսյանի աշխատանքները: Նա թեև երիտասարդ, բայց շատ խոստումնալից լուսանկարչուհի է:
  Փառատոնում մասամբ ընդգրկված է նաև կերպարվեստը. դասախոսություն ունենք Թերլեմեզյանի անվան գեղարվեստի քոլեջում: Բացի այդ, այստեղ  նախատեսված է արձակագիր Արամ Պաչյանի հետ հանդիպում: Այս հանդիպումից մեկ օր առաջ բացվելու է ցուցահանդես՝ նվիրված Թերլեմեզյանի անվան գեղարվեստի պետական քոլեջի գործունեության 95-ամյակին: Փառատոնի կազմակերպիչները այցելում են՝ դիտելու այս ցուցադրությունը: Փառատոնային օրերից մեկի ընթացքում կույր ունկնդրում ենք ունենալու. ներկա  գտնվողները չեն իմանալու, թե ինչ  ստեղծագործություն է հնչելու: Ունկնդիրը, իհարկե, կարող է փորձել կռահել կոմպոզիտորին: Երաժիշտները կփորձեն վերլուծելով կռահել հեղինակին  և ստեղծագործությունը, իսկ մյուսները  պարզապես կարող են վայելել երաժշտությունը:

-Ինչու՞ է փառատոնը կրում  «Երևանյան սեզոն» խորագիրը:

-Այս փառատոնը երրորդ անգամ է անցկացվում. առաջին երկուսը անցկացվել են Մոսկվայում և կրել են «Մոսկովյան սեզոն» ենթախորագիրը: Եվ քանի որ փառատոնը շարժական է, այսինքն՝ անցկացման քաղաքը փոխվում է, ենթախորագիրը հուշում է անցկացման վայրի մասին: Եթե հաջորդը  Գյումրիում անցկացվի, բնականաբար, կունենա «Գյումրվա սեզոն» ենթախորագիրը, ինչը շատ կցանկանայինք ապագայում իրականացնել:

-Ի՞նչն է ստիպել այսքան զբաղված երիտասարդներին  «խաթարել» Հայաստանի նախընտրական առօրյան:

-Մենք ցանկացանք արվեստով մի փոքր «պարզաջրել» այս նախընտրական շրջանը:

-Ո՞ւմ ներկայությունն եք ակնկալում միջոցառումներին: Գաղտնիք չէ, որ Հայաստանում նման միջոցառումներին միշտ նույն մարդիկ են ներկա լինում: Կարծում ես կհանդիպե՞ս նոր հետաքրքրված մարդկանց:

-Տարիներ առաջ, երբ մեր հայաստանյան գործունեությունը բավականին ակտիվ էր, մեր հաջողություններից մեկը ես համարում էի այն, որ համերգներին գալիս էին նոր մարդիկ: Նույնը կցանկանայի տեսնել նաև այս անգամ: Սա չի նշանակում, որ երաժշտասերներին, ում մենք մշտապես տեսնում ենք համերգներին,  չենք սպասում, հակառակը, բայց  միևնույն ժամանակ կցանկանայինք նոր լսարան ունենալ՝ ոչ թե նախորդին փոխարինելու սկզբուքնով, այլ լրացնելու:

-Մեր զրույցներից մեկի  ժամանակ նկատեցիր, որ Հայաստանում այս առումով  ամորֆ վիճակ է, և պետք է աշխատել միջոլորտային կապերը զարգացնելու ուղղությամբ: Ես գիտեմ, որ կան շփումներ ու նաև համատեղ աշխատանքի հաջողված օրինակներ: Այդպես չե՞ս կարծում:

-Համագործակցության նախագծեր պարբերաբար լինում են արվեստի տարբեր ճյուղերի միջև երբեմն լավ, երբեմն ոչ այնքան, երբեմն  ձևական, երբեմն էլ անկեղծ, բայց եթե ինչ-որ մի բան լավ է արվում, դա չի նշանակում, որ այլևս նման բան չպետք է  արվի, այլ հակառակը՝ պետք  է կրկնել: Թեև մեր փառատոնի պարագայում պետք է ասեմ, որ մենք փորձում ենք  ոչ թե համագործակցության բերել, այլ հիմնական նպատակը ծանոթացնելն է: Մենք ուզում ենք, որ իրար ճանաչեն, սեփական փորձով կիսվեն, միմյանցով հարստանան ու զարգանան: Ինչ վերաբերում է ամորֆ վիճակին, կարող եմ բերել մի  օրինակ: Կոնսերվատորիայում ֆակուլտետների միջև շփումները շատ սահմանափակ են. խոսքը ընկերական շփումների մասին չէ, այլ այն մասին, որ դաշնակահարները հետաքրքրված չեն վոկալ երաժշտությամբ և գնում են Ֆիլհարմոնիկ միայն այն ժամանակ, երբ որևէ հայտնի դաշնակահար դաշնամուրի կոնցերտ է նվագելու: Վոկալիստները քիչ են հետաքրքրված սիմֆոնիկ երաժշտությամբ, քիչ են շփվում երաժշտագետների, կոմպոզիտորների հետ, որովհետև իրենց միայն երգեցողությունն  է հետաքրքրում: Իհարկե, սա բոլորին չի վերաբերում, բայց նման վիճակ առկա է: Սա միայն մի բուհի մասին եմ ասում, էլ չենք խոսում այն մասին, որ օրինակ՝ ջութակահարը չի հետաքրքվում ու չի շփվում նկարիչների, գրողների  հետ և այլն:

-Ամեն դեպքում քո սերնդակիցների մի ստվար զանգված, այդ թվում նաև դու ճանաչում, շփվում ու համագործակցում է իր հասակակից, արվեստի  այլ ոլորտի ներկայացուցչի հետ: Ընթերցողին քո օրինակով հետաքրքիր կլինի իմանալ՝ ինչի՞ մասին են խոսում երիտասարդ գրողն ու կոմպոզիտորը, երբ հանդիպում են կամ երբ նամակներ են գրում միմյանց:

-Արվեստի մասին: Իմ դեպքում այդպես է: Իսկ Հայաստանում  չգիտեմ՝ ինչի մասին են խոսում, երբ հանդիպում են գրողն ու կոմպոզիտորը, առավել ևս չգիտեմ, թե որքան հաճախ են նման հանդիպումները տեղի ունենում, և ինչպիսին է այդ ընկերությունը: Երբ ես էի ներկա նման հադիպումների, զգում էի մաքուր, ազնիվ, հարուստ խոսակցությունների պակասը: Շատ հաճախ նման հանդիպումները կրում են կենցաղային բնույթ: Ես կուզեի, որ արվեստի հայ երիտասարդ գործիչները ավելի շատ լինեին ներքին հաղորդակցության մեջ, հոգևոր շփում ունենային, որից նոր գաղափարներ կծնվեին, գուցե նոր տեսլական հայտնվեր: Այս ամենը իմ համոզմամբ կնպաստեր նաև նոր իրականության ձևավորմանը: Մենք պետք է փորձենք  ստեղծել այն միջավայրը, որտեղ մեզ ներդաշնակ կզգանք, կընդարձակվենք և ինչու ոչ՝ գուցե օրինակ լինենք:

-Մի փոքր խոսենք Հայ երիտասարդ կոմպոզիտորների և կատարողների միավորման մասին: Փորձեցի ձեր գործունեության վերաբերյալ ինֆորմացիա գտնել համացանցում: Վերջին հիշատակումները երկու-երեք տարվա վաղեմության էին: Հիմք ունե՞մ ենթադրելու, որ այս ընթացքում որևէ նախաձեռնությամբ հանդես չեք եկել, թե՞ սխալվում եմ:

-Այն որ  մշակութային առօրյայում մեր անունը վերջին շրջանում քիչ է արծարծվել ունի շատ տրամաբանական բացատրություն:
 Երբ սկսեցինք մեր գործունեությունը 2010 թվականին, հստակ մի նպատակ ունեինք՝ լրացնել բացերը, որոնք կային այդ պահին: Մեր ծրագրերից որոշները իրականացնելուց հետո դրանք իրենց շարունակությունն ունեցան: Օրինակ՝ եղան այլ կազմակերպություններ, որոնք գործը շարունակեցին, և մենք այս մասով մեր անելիքը ավարտված համարեցինք: Բացի այդ, մեկ այլ հանգամանք էլ կա. միավորման խորհրդի վեց անդամներից հինգը կարճ ժամանակամիջոցում լքեցին Հայաստանը, և  բոլորը  զբաղված էին իրենց կյանքը, կենցաղը, առօրյան արտերկրում դասավորելով: Բոլորն էլ գիտեն, որ սկզբում դժվար  է լինում, սրանով կարծում եմ կարելի է բացատրել այդ լռությունը: Բայց պետք է նշեմ, որ միավորումը բացարձակ անգործության  մատնված չի եղել. բազմաթիվ աշխատանքներ են  արվել, որոնք պարզապես չեն լուսաբանվել, օրինակ՝ գրականության փոխանակումը, որի մասին կուզեի խոսել: Այս տարիների ընթացքում մեծ թվով պարտիտուրներ են բերվել Հայաստան թե՛ դասական ռեպերտուարի, թե՛ մասնավորապես ժամանակակից երաժշտության, ինչի կարիքը զգացվում է, որովհետև դրանք ձեռք չեն բերվում տարատեսակ պետական հաստատությունների կողմից,  իսկ կոմպոզիցիայի և երաժշտագիտության բաժիններում սովորող ուսանողները հնարավորություն չունեն 20-րդ դարի կարևորագույն ստեղծագործություններին ծանոթանալու: Սրանից բացի,  մենք բազմաթիվ գրքեր, նոտաներ, ձայնագրություններ տեղափոխել ենք Լեհաստան, Գերմանիայի տարբեր քաղաքներ՝ փորձելով այստեղ էլ ծանոթացնել հայ երաժշտությանը կամ գոնե այնպես անել, որ դրանք առնվազն լինեն գրադարաններում: Այս տարիների ընթացքում նաև համերգներ ենք կազմակերպել: Մյունխենում այնտեղի կոնսերվատորիայի հետ համատեղ հայ-բավարական երաժշտության համերգ կազմակերպվեց, որտեղ կատարվեցին դասական  եվ ժամանակակից ստեղծագործություններ: Բեռլինից հրավիրեցինք երգիչ Ասատուր Բալջյանին, ով կատարեց Կոմիտաս: Հնչեց նաև  իմ գործերից մեկը,  որը գրված էր Գերմանիայում տարածում գտած ժողգործիքների համար, կատարվեցին բավարացի ժամանակակից և  դասական կոմպոզիտորների գործեր: Մոսկվայում արված երկու փառատոնի մասին արդեն նշեցի: Բացի այդ, Հյաատանում եղած ժամանակ մշտապես կազմակերպել ենք սեմինարներ, վարպետության դասեր և այլն:

-Ո՞վքեր կարող են միանալ ձեր գործունեությանը կամ դառնալ միավորման անդամ:

-Մեր միավորումը շատ բաց կառույց է, և մենք բաց ենք համագործակցության բոլորի հետ: Ցանկացած ոք կարող  է ներկայացնել ծրագիր, նախագիծ,  համագործակցության առաջարկ, որը քննարկվում է խորհրդի կողմից, և մեր գործունեությանը համապատասխանելու դեպքում դրանք իրականացնելու քայլեր են ձեռնարկվում:

-Երբ ծրագրում կարդացի, որ կոմպոզիտոր Արսեն Բաբաջանյանի դասախոսություններից մեկը նվիրված է լինելու Ֆրանց Մարկի և Ավգուստ Մակեի նամականուն, մի փոքր զարմացա: Չե՞ս կարծում, որ Թերլեմեզյանի ուսանողներին ևս սա տարակուսանքի մեջ կգցի:

-«Կապույտ հեծյալ» խմբակի  և մասնավորապես Ֆրանց Մարկի և Ավգուստ Մակեի մասին խոսելը ինչ-որ բան սովորեցնելու նպատակ չունի: Սա լավ հնարավորություն է ունեցածով կիսվելու, քննարկումների ու բանավեճերի առիթ տալու, որոնց ընթացքում  շատ բան կարող ենք բացահայտել:
      Մի քանի գիրք եմ ձեռք բերել, որոնց հայերեն թարգմանությունը չկա: Դրանցից մեկը «Կապույտ հեծյալը» ալմանախի բնօրինակի տպագրության վերջին վերահրատարակությունն է, որը բերելու եմ դասախոսությանը: Որքան ինձ է հայտնի, այն Հայաստանում չկա:

-Կա՞ր հարց, որի մասին չխոսեցինք, բայց որին կցանկանայիր անդրադառնալ:

-Մի բան կա, որի մասին կուզենայի խոսել: Հայաստանում  որևէ բան կազմակերպելիս դեռ հանդիպում ես արհեստական մի շարք խնդիրների, որոնք պարզապես կարող էին չլինել: Ասենք, օրինակ՝ հասարակ նամակագրությունը երբեմն  անհեթեթության հասնող աստիճանի բարդություն է առաջացնում: Կամ չկա հստակ պատասխան, երբ, օրինակ, հարցնում ես դահլիճը ազատ է, թե ոչ, մինչդեռ  Գերմանիայում ցանկացած համերգասրահի ղեկավարություն գիտի, թե երկու տարի  հետո այսինչ օրը ինչ  համերգ է նախատեսված  և այլն: Կցանկանայի նաև առիթն օգտագործել  և շնորհակալություն հայտնել փառատոնի աջակիցներին՝ Հայկական  բարեգործական ընդհանուր միությանը, որը շատ մեծ աջակցություն է ցուցաբերել փառատոնին: Նաև շնորհակալություն BRAIND ընկերությանը  և այն բոլոր հաստատությունների տնօրինություններին, որտեղ անցկացվում են մեր միջոցառումները:

Հարցազրույցը՝ Աստղիկ Հակոբյանի
Լուսանկարը՝ Մանե Հովհաննիսյանի


Մյունխեն, 2017

Լուսանկարկում՝ կոմպոզիտորներ Արթուր Ավանեսով, Արսեն Բաբաջանյան, դաշնակահարուհի Լիլիթ Դումանյան
  • Created on .
  • Hits: 3425

Կայքը գործում է ՀՀ մշակույթի նախարարության աջակցությամբ։

© 2021 Cultural.am. Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են ՀՀ օրենսդրությամբ: Կայքի հրապարակումների մասնակի կամ ամբողջական օգտագործման ժամանակ հղումը կայքին պարտադիր է: