Վարդան Հակոբյան. ««Եթերով հնչողը ժողովրդի պահանջն է» մոտեցումը մոլորություն է»

Հունիսի 25-ին Վանաձորի Էդ. Կզարթմյանի անվան երաժշտական դպրոցի դահլիճում կայացավ «Cadenza Soloists Ensemble»-ի համերգը: Կոմիտաս, հայկական ռումանսներ, հանրաճանաչ օպերաների արիաներ դասական երաժշտության սիրահարների համար: Cultural-ը  զրուցել է «Cadenza Soloists Ensemble»-ի գեղարվեստական ղեկավար, դիրիժոր Վարդան Հակոբյանի հետ:

-Պարոն Հակոբյան, ե՞րբ Cadenza-ն արեց իր առաջին քայլերը:

- Խումբը ստեղծվել է է 2011թ.-ին: Հոկտեմբերի 7-ին կայացավ մեր առաջին մենահամերգը «Փոքրիկ իշխան» կրթահամալիրում: Մտադիր էինք դպրոցահասակ երեխաներին ազգային երաժշտության հետ հաղորդակցվելու հնարավորություն տալ: Այն երգերը, որ կատարում է մեր մենակատարների անսամբլը, վաղուց չեն հնչում ոչ ռադիոյով, ոչ հեռուստատեսությամբ: Սկսած ԽՍՀՄ տարիներից՝ Կոմիտասն ու հայկական ռոմանսները դուրս են մնացել եթերից:

-Ո՞վ է ձեր հանդիսատեսը:

-Մենք միշտ փնտրում ենք մեր հանդիսատեսին: Մենք տոմս չենք վաճառում, աշխատում ենք մեր հաշվին. մեր գործը ազգի նկատմամբ մեր պարտքն է, կյանքի իմաստ դարձող ծառայություն: Մենք պարտավոր ենք մեր ունեցածը ծառայեցնել մեր ազգին:

- Անսամբլի կազմն այս ընթացքում չի՞ փոխվել:

- Մենք առ այսօր նույն կորիզի շուրջն ենք, որովհետև հավատում ենք մեր գործի կարևորությանը: Մեր գործը մեծ փորձություն է հենց երգիչների համար, որովհետև բոլոր ծրագրերը մանրակրկիտ մշակում են անցնում, մեր երգացանկը յուրաքանչյուր համերգի համար փոփոխության է ենթարկվում, արդյունքում երգիչները ստանում են բեմական փորձ:

 -Ո՞րն է ձեր ամենամեծ նվաճումը:

- Անսամբլի երգիչներից մեկը մի քանի ամիս է՝ Պետերբուրգի թատրոնում է երգում՝ որպես մենակատար: Մի անգամ իրեն հարցրին, թե ինչու ենք այսքան անվճար համերգներ կազմակերպում, որն է դրա իմաստը: Նա նայեց հարց տվողին, մեղմ ժպտաց ու ասաց` իսկ դու երբևէ զգացե՞լ ես երեխայի շնորհակալական ժպիտն ու ծափը՝ ուղղված քեզ. սա է ամենամեծ վարձատրությունը, որ կարող է տրվել մեզ: Եթե արտիստը նախ հոգևորն է կարևորում, նա մեծ ճանապարհ ունի:

-Մեր օրերում շա՞տ են երաժշտասերները:

-Մարդն ըստ երաժշտության է ձևավորվում: Այսօր մենք ունենք սերունդ, որը ձևավորվել է հայկական երաժշտությունից դուրս, իր արմատներից հեռու. դա ստրատեգիական վտանգ է, երբ մարդուն ուզում են կտրել իր տեսակից, իր երաժշտությունից են կտրում, հետո՝ լեզվից: Ու մարդը մնում է օդի մեջ, մնում է անհայրենիք, անլեզու, ինչը դառնում է մեծ նվեր համաշխարհային կառավարիչներին. չէ՞ որ հեշտ է անազգ ու անհայրենիք մարդուն կառավարելը:

- Արմատներից հեռանալը միայն արտաքի՞ն պատճառների, թե՞ նաև մեր ներքին խնդիրների արդյունք է:

-Չեմ ուզում հավատալ, որ սա անկախությունը նսեմացնելու, մեզ անհայրենիք թողնելու քաղաքականություն է, ինչպես տեսնում ենք այսօր: Որպեսզի երկիրը գրավես առանց պատերազմի, պիտի գաղութացնես: Ինչքան էլ տարօրինակ է, ձեռք բերված անկախության տարիներին սկսեցին գաղութացնել մեր միտքն ու տեսակը: Այս ամենը զգալով ու հասկանալով՝ նախաձեռնեցի այս գործընթացը: Աճող սերնդին Կոմիտաս ենք մատուցում. նա մեր սկիզբն է, մեր կորիզային բովանդակությունը, ու եթե հեռու կանգնենք նրանից, կհայտնվենք մի դաշտում, որտեղ մենք մենք չենք լինի ու կդառնանք անբովանդակ կաթիլ օվկիանոսի մեջ: Իսկ այնպիսի խտացված արժեհամակարգ ունեցող ազգի համար, ինչպիսին հայն է, իր տեղը չկորցնելը հիմնված է ինքն իրենը մնալու վրա:

- Ի՞նչ պիտի անենք մեր տեղը աշխարհում չկորցնելու համար կամ գիտե՞նք արդյոք այդ տեղը:

-Որպեսզի հասկանանք՝ որտեղ ենք մենք, պիտի ծանոթ լինենք բոլոր մշակույթներին: Անցած լինելով պրոֆեսիոնալ կրթության բոլոր փուլերը, քաջածանոթ լինելով համաշխարհային մշակույթին՝ կրթական մասով ամենաքիչը ծանոթ էի հայ ազգային մշակույթին. մեր կրթական համակարգը օտարացված է, հենված չէ ազգային արժեքների վրա: Իսկ արդյո՞ք երաժիշտն ինքը կկողմնորոշվի, արդյո՞ք կզարգացնի իր ազգային գիծը: Գիտե՞ք՝ համերգների ավարտին մարդկանց աչքերում տեսնում եմ թախիծ, կարոտ, հայկական տաղեր, նոտաներ: Հայ ազգը շատ բան է ասում, ասում է այն, ինչ որ մարդը լեզվով, բառով չի կարող ձևակերպել: Ու կարծիքը, որ փաթաթել են մեր վզին, թե եթերով հնչողը ժողովրդի պահանջն է, դիտավորյալ մոլորեցում է, հանցագործ մոտեցում է. չկա նման բան: Մեր համերգներին դպրոցահասակ երեխան, որ ամբողջովին չի կլանել աշխարհի բացասական ինֆորմացիան, առանձնակի հաճույքով է լսում Կոմիտաս, քաղաքային ռոմանսներ, Բաբաջանյան, Հախինյան, Եկմալյան, ժամանակակից կոմպոզիտորների գործեր: Հենց պահանջարկ ձևավորելն է, որ դառնում է խնդիր: Եթե իշխանությունները չեն ձևավորում նման պահանջարկ, հանցավոր է նրանց մոտեցումը:

- Գիտեմ, որ նաև քաղաքակությամբ եք զբաղվում: Ի՞նչ կասեք մշակութային քաղաքականության մասին:

-Ամենակարևոր քաղաքականությունը մշակութային քաղաքականությունն է: Երկրներ գրավելու ու պաշտպանելու մեծ ու նուրբ գործիքը մշակույթն է: Ճիշտ մշակութային քաղաքականություն վարող պարտված երկրները՝ Գերմանիան, Ավստրիան, այսօր առաջնորդող են բոլոր ասպարեզներում: Չինաստանը, Կորեան վերջին տարիներին  դարձել են համաշխարհային քաղաքակրթության մեջ թելադրող երկրներ. նրանք բարձրացրել են ժողովրդի կրթական, ինքնագիտակցական մակարդակը ու հասել գիտական, ռազմական, տնտեսական այնպիսի հաջողությունների, որոնց այլ ճանապարհով հասնել հնարավոր չէր: Հոգով դատարկ մարդը երբեք հանճարեղ գործեր չի ստեղծի. նոր գյուտերը ծնվում են, երբ մարդ հարուստ է իր բոլոր շերտերով, իսկ դատարկ մարդիկ դատարկ կառավարողներ են, որ հեշտացնում են համաշխարհային կառավարիչների գործը: Խելացի մարդն է միայն դիմադրում ու նոր մոտեցումներ պարտադրում: Մշակութային քաղաքականությունն անտեսելը երկիրը գաղութացման մատնել է նշանակում:

-Ի՞նչն է Ձեզ համար չափանիշ:

-Չափանիշը ամեն մարդու մեջ արթնացած հայն է: Մարդը, որ չի պայքարել իր հողում ապրելու համար, կարտագաղթի: Իր երկրի հետ հոգևոր կապ չունեցող մարդու համար միևնույնն է՝ որտեղ կապրի. նա կհեռանա առաջին իսկ առիթի կամ խնդրի դեպքում: Միայն արթնացած հայն է պայքարում իր հողում ապրելու համար. արտագաղթը նրա համար ծայրահեղ երևույթ է:

                                                                                                    Զրուցեց Էմմա Բոջուկյանը